De kamer voor minnelijke schikking (KMS) in het kader van arbeidsrechtelijke geschillen

Sinds 1 september 2025 zijn er kamers voor minnelijke schikking (KMS) ingericht bij de arbeidsrechtbanken. In deze blog leest u wat dit precies inhoudt en wat werkgevers, werknemers en hun vertegenwoordigers mogen verwachten bij een procedure voor deze kamers.

1. Wat is een KMS?

De Wet van 19 december 2023 betreffende diverse bepalingen in burgerlijke en gerechtelijke zaken (verder: KMS-wet) voegt het juridisch kader in voor de oprichting van kamers voor minnelijke schikking (verder: KMS) bij de arbeidsrechtbanken, maar ook bij de andere burgerlijke rechtbanken.

De wet beoogt hiermee om partijen, die zich in een conflict bevinden, aan te sporen om het conflict op te lossen aan de hand van bemiddeling. De KMS heeft als taak om de partijen op een laagdrempelige wijze te laten bemiddelen en zo het conflict op te lossen, aangezien zo’n buitengerechtelijke geschillenafhandeling heel wat voordelen met zich meebrengt. Het is namelijk een snelle, efficiënte en goedkope manier om geschillen op te lossen. Ondanks de vele voordelen van buitengerechtelijke geschillenregelingen werd er in het verleden toch nog te weinig ingezet op deze vormen van geschillenafhandeling. Dit was wellicht te wijten aan welbepaalde praktische problemen die erbij rezen (o.a. terughoudendheid van magistraten, dan wel de nood van partijen om een afdwingbare eindbeslissing te bekomen die wordt uitgesproken door een onafhankelijke derde). Vandaar dat de invoering van de KMS dus een stap in de goede richting was: de richting naar meer buitengerechtelijke geschillenoplossingen.

Het inzetten van bemiddeling is echter niet zo nieuw en zeker niet wat betreft arbeidsrechtelijke zaken. De arbeidsrechtbanken, zoals we die kennen in hun huidige vorm, danken hun bestaan immers aan de werkrechtersraden. Deze raden werden opgericht op vraag van de werkgeversvertegenwoordigers om sociale conflicten op een snelle en efficiënte wijze op te lossen.

Bovendien is het ook zo dat vandaag de dag elk debat voor een arbeidsrechtbank verplicht voorafgegaan moet worden door een poging tot minnelijke schikking. Deze verplichting werd zelfs wettelijk verankerd in artikel 734 van het Gerechtelijk Wetboek. In de praktijk zien we dan ook dat partijen, voor het instellen van een gerechtelijke procedure, vaak reeds vooraf trachten om een dading te sluiten. Zij kunnen zich hierbij laten bijstaan door hun raadsmannen die de onderhandelingen sturen.

Wanneer partijen er onderling niet uitraken, dan kan het ook bevorderlijk zijn om tot een oplossing te komen door het geschil voor te leggen aan een onafhankelijke derde. Deze onafhankelijke derde zal de partijen helpen om een gemeenschappelijke basis te vinden die het mogelijk maakt om autonoom een juridisch het conflict op te lossen. Dit kan dan een bemiddelaar zijn, dan wel de magistraten die de kamer voor minnelijke schikking voorzitten.

2. De KMS binnen de arbeidsrechtbanken

De KMS binnen de arbeidsrechtbanken tracht partijen te verzoenen in conflicten met betrekking tot arbeidsbetrekkingen. Het gaat dus over geschillen tussen werknemers en werkgevers (en meer specifiek dus arbeiderscontracten en bediendencontracten). De KMS komt niet tussen als bemiddelingsorgaan in geschillen in verband met uitkeringen, noch geschillen in verband met arbeidsongevallen en beroepsziekten.

De KMS bestaat uit drie magistraten, waardoor de samenstelling gelijkaardig is aan de samenstelling van de arbeidsrechtbank:  een voorzitter (rechter in de arbeidsrechtbank) en twee rechters in sociale zaken (waarvan de ene is benoemd als werkgever en de andere als werknemer). De magistraten hebben ook een gespecialiseerde opleiding genoten inzake verzoening en bemiddeling, waardoor zij over de nodige vaardigheden beschikken om de bemiddeling tot een goed einde te brengen.

Hoewel de samenstelling van de zetel lijkt op die van de arbeidsrechtbank zelf, is er toch een groot verschil aangezien de KMS inzet op bemiddeling. In dit kader moet eraan herinnerd worden dat een procedure voor de KMS niet afgedwongen kan worden. Beide partijen moeten vrijwillig willen meewerken aan de bemiddeling om ze te doen slagen. Dit vereist op zijn beurt dan ook dat partijen in persoon aanwezig zijn, al dan niet met bijstand van een raadsman of een vertegenwoordiger. Om de partijen de ruimte te geven om in alle vrijheid te spreken, zonder het risico dat bepaalde informatie aan het bredere publiek wordt verspreid, vinden de zittingen plaats in raadkamer. Alles wat aldus wordt gezegd of geschreven in de loop van en ten behoeve van de zitting is dus vertrouwelijk. Dit maakt ook dat de rechter zich verplicht moet terugtrekken en later aldus niet ten gronde mag zetelen, wanneer er gedurende de procedure voor de KMS geen akkoord werd bereikt tussen de partijen en vervolgens een gerechtelijke procedure ten gronde wordt opgestart.

3. Het verloop van de zitting voor de KMS

Een zaak kan bij de KMS aanhangig worden gemaakt, ongeacht of er reeds een procedure aanhangig is bij de arbeidsrechtbank.

Wanneer er nog geen procedure aanhangig werd gemaakt, of wanneer er reeds een procedure aanhangig is maar er nog geen zitting heeft plaatsgevonden, kan elke partij het dossier nog aanhangig maken bij de KMS met een eenvoudig verzoek tot verzoening. Er worden geen formaliteiten, noch vormvereisten opgelegd waaraan dit verzoek dient te voldoen. Partijen kunnen dit dus zeer laagdrempelig activeren door zich aan te melden bij de griffie, die hen dan zal helpen om het desbetreffende verzoek te doen. Sommige rechtbanken (o.a. de arbeidsrechtbank Antwerpen) stellen wel een modelformulier ter beschikking dat de partijen kan helpen om hun verzoek ook schriftelijk te doen.

Wanneer er wel reeds een procedure aanhangig werd gemaakt en de zitting reeds aan de gang is, dan kan de procedure alsnog voorgelegd worden aan de KMS middels een eenvoudige vermelding op het pv van de zitting door de voorzitter van de kamer die het dossier behandelt. Deze mogelijkheid blijft bestaan tot aan de sluiting van de debatten. Wanneer de procedure voor de KMS uiteindelijk geen uitkomst zou bieden, dan zal het geding op initiatief van één van de partijen gewoon voortgezet moeten worden voor de arbeidsrechtbank zelf.

Zodra er een verzoek werd gedaan aan de KMS, zullen de partijen worden opgeroepen via een gewone brief door de griffier van de kamer voor minnelijke schikking en dit binnen de maand. De procedure voor de KMS schorst de verjaringstermijn dan ook met een periode van één maand, hetgeen verlengd wordt met de duur van de verzoeningsprocedure wanneer de partijen effectief verschijnen voor de KMS.

4. Het einde van de procedure voor de KMS

Een procedure voor de KMS kan op twee manieren beëindigd worden: ofwel is de bemiddeling succesvol en komt er een akkoord, ofwel hebben de partijen geen akkoord bereikt.

Wanneer de bemiddeling tussen de partijen succesvol was dan zal de rechtbank een proces-verbaal van verzoening opstellen. Het akkoord dat de partijen hebben bereikt zal dan woordelijk worden overgenomen in het pv waarbij, indien gewenst, ook een formulier van tenuitvoerlegging wordt voorzien. Dit maakt dat het bemiddelingsakkoord gedwongen uitgevoerd kan worden, net zoals bij een rechterlijke beslissing. Bijkomend kan het ook zijn dat, voor zover de zaak reeds hangende was bij de arbeidsrechtbank ten gronde, ook de voorwaarde wordt opgelegd dat de zaak doorgehaald moet worden, hetzij dat er een akkoordvonnis en een vonnis van afstand van geding of vordering gesloten dient te worden.

Was de bemiddeling voor de KMS niet succesvol en hebben de partijen aldus geen akkoord bereikt, dan wordt een proces-verbaal van niet-verzoening opgesteld. De partijen moeten de zaak dan in regel zelf aanhangig maken bij de arbeidsrechtbank, indien zij een bindende uitspraak willen bekomen van de arbeidsrechtbank. Wanneer er reeds een procedure aanhangig was, vooraleer de KMS werd gevat, dan kan de zaak teruggestuurd worden naar de arbeidsrechtbank via een eenvoudige vermelding op het pv van terugverwijzing.

Heeft u een conflict lopen met uw werknemer, dan wel uw werkgever maar komt u er onderling niet uit en wenst u het voor te leggen aan een onafhankelijke derde? Dan kan u ervoor kiezen om een bemiddelaar aan te spreken, dan wel om de zaak voor te leggen aan de KMS. De KMS is een snel, laagdrempelig en informele manier om geschillen op te lossen middels bemiddeling. Bovendien is het, tegenover een procedure bij de rechtbank, ook kosteloos aangezien er geen rolrechten verschuldigd zijn, noch andere proceskosten. Het is dus zeker aangewezen om een procedure voor de KMS te overwegen in het kader van arbeidsrechtelijke geschillen en dit best onder begeleiding van een advocaat.

Heeft u een arbeidsrechtelijke vraag als werkgever, dan wel als werknemer? Contacteer dan zeker een van onze specialisten arbeidsrecht zodat wij u op maat kunnen adviseren. Ook voor al uw andere vragen met betrekking tot het sociaal recht kan u bij ons terecht.