Hoe snel kan het gaan bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen? Dit moet u zeker weten over de noodremprocedure

Supersnel. Zo snel is de noodremprocedure bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Zeker wanneer een voorlopige maatregel wordt bevolen. Dit gebeurt sporadisch wanneer onherroepelijk nadelige gevolgen dreigen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een voorgenomen kap van bomen of de sloop van een monument. Hierna bekijken we hoe zo’n vordering tot schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid (met voorlopige maatregelen) precies werkt aan de hand van enkele voorbeelden.

Een strijd voor natuurbehoud

Op 3 en 8 januari 2025 deed de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) uitspraak in een zaak die de gemoederen hoog doet oplopen in Mortsel: de geplande kap van vijftien bomen rond een poel in natuurgebied Klein-Zwitserland Noord. De omgevingsvergunning, verleend aan Natuurpunt, werd bij uiterst dringende noodzakelijkheid geschorst op verzoek van Bescherm Bomen & Natuur vzw.

Het project beoogde de herinrichting van een poel, het plaatsen van een draad en het kappen van bomen, waaronder zes exemplaren met een stamomtrek van meer dan 100 cm. Volgens Natuurpunt was deze ingreep noodzakelijk om de leefomstandigheden voor de beschermde kamsalamander te verbeteren. Bescherm Bomen & Natuur vzw betwistte dit echter en argumenteerde dat de bomenkap onherstelbare schade zou veroorzaken aan het ecosysteem.

De Raad gaf Bescherm Bomen & Natuur vzw gelijk en schorste de vergunning. Dit gebeurde zelfs bij voorlopige maatregel, zonder alle partijen te horen, in afwachting van de navolgende tegensprekelijke behandeling van de schorsingsvordering. Na de behandeling in aanwezigheid van alle betrokken partijen werd de schorsing bevestigd.

Schorsingsvoorwaarden

De verzoekende partij die bij uiterst dringende noodzakelijkheid de schorsing van de bestreden beslissing nastreeft, moet het uiterst dringende karakter van de zaak aantonen. Op haar rust dus de bewijslast om voldoende precies en aannemelijk aan te tonen dat ze nadelige gevolgen kan ondervinden door de bestreden beslissing en dat zelfs de afhandeling van een schorsingsprocedure te laat zal komen om die gevolgen te voorkomen (artikel 40, §2, 1° DBRC-decreet). Ze moet daarnaast ook een middel aanvoeren dat op basis van een eerste voorlopig onderzoek de vernietiging van de beslissing kan verantwoorden en dus ernstig is (artikel 40, §2, 2° DBRC-decreet).

Pas wanneer die twee voorwaarden vervuld zijn, kan de Raad de schorsing van de bestreden beslissing bevelen bij uiterst dringende noodzakelijkheid. Van de verzoekende partij wordt bovendien verwacht dat ze met de gepaste spoed en diligentie optreedt en de uiterst dringende noodzakelijkheid niet zelf in de hand werkt of nadelig beïnvloedt.

Uiterst dringend karakter

De Raad oordeelde voor wat betreft de uiterst dringende noodzakelijkheid dat er niet getwijfeld kan worden aan de diligentie van Bescherm Bomen & Natuur vzw nu zij enkele dagen na de registratie van de bestreden beslissing reeds een inleidend verzoekschrift indiende. Bovendien was de Raad van oordeel dat de uiteenzetting van de vzw over de mogelijke nadelige gevolgen door de uitvoering van de bestreden beslissing overtuigde gezien kan worden aangenomen dat het kappen van bomen op een uiterst korte tijd kan gestart en uitgevoerd worden, zodat een uitspraak van de Raad na het doorlopen van een gewone schorsingsprocedure te laat kan komen om de nadelige gevolgen te voorkomen.

Ernstig middel

Een cruciaal punt was de natuurtoets. Volgens het Natuurdecreet moet bij vergunningsplichtige activiteiten vermijdbare schade aan de natuur voorkomen worden. De Raad stelde vast dat de vergunningverlenende overheid de beslissing onvoldoende had onderbouwd en geen garanties bood dat de bomenkap daadwerkelijk bijdroeg aan het voortbestaan van de kamsalamander. Bovendien werd er gewezen op tegenstrijdige voorwaarden. Zo werd enerzijds verwezen naar de ‘code van goede natuurpraktijk’, terwijl anderzijds werd afgeweken van de daarin opgenomen richtlijnen, zoals de fasering van bomenkap en slibruiming.

De Raad erkende bijgevolg de ernst en de urgentie van de situatie en beval een schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid, in afwachting van een definitieve uitspraak in de vernietigingsprocedure.

Supersnelle noodremprocedure

De procedure voor een schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid verloopt razendsnel, zodat onomkeerbare schade kan worden vermeden. In het hierboven besproken voorbeeld werd het verzoekschrift tot schorsing bij UDN neergelegd op 3 januari 2025. Nog op diezelfde dag werd het verzoek door de Raad behandeld en werd bij wijze van voorlopige maatregel de schorsing bevolen van de bestreden beslissing in afwachting van het arrest dat uitspraak zou doen over de ingestelde UDN-vordering.

Al na enkele dagen, op 7 januari 2025, vond de zitting plaats. Nog geen dag later, op 8 januari 2025, velde de Raad een arrest waarin de schorsing werd bevestigd. De schorsing trad onmiddellijk in werking, waardoor de bestreden beslissing per direct werd opgeschort en verdere onherstelbare schade werd voorkomen. Binnen amper vijf dagen werd een beslissing genomen die het verschil maakte tussen behoud of verlies van waardevolle natuur en milieu.

Een uitzonderlijke procedure?

Een procedure bij uiterst dringende noodzakelijkheid is eerder uitzonderlijk. Het bevelen van een voorlopige maatregel waarbij reeds geschorst wordt zonder eerst alle partijen te horen, komt nog minder vaak voor.

Uit het jaarverslag 2023-2024 van de DBRC blijkt dat de Raad 30 arresten inzake vorderingen tot schorsing bij UDN velde in dat werkjaar. In 5 daarvan werd de schorsing bevolen na het horen van de partijen. Bij amper 2 vorderingen werd de schorsing bevolen nog voor de partijen werden gehoord. Meer informatie over het jaarverslag kan u hier terugvinden: Publicatie – Hoezo traag? En de raad voor vergunningsbetwistingen ploegde voort.

Een zeer effectieve procedure

Hoewel dergelijke procedures dus eerder uitzonderlijk zijn, kunnen ze in elk geval bijzonder effectief zijn. Dit bleek recent nogmaals (op 26 februari 2025) toen de Raad bij wijze van voorlopige maatregel de schorsing heeft bevolen van een beslissing waarbij een omgevingsvergunning werd afgeleverd voor de bouw van een sporthal in de provincie Limburg waarbij ook een aantal omvangrijke bomen gerooid dienden te worden. U kan het persbericht van de Raad hier terugvinden: Persbericht schorsing sporthal Achel.

Besluit

De noodremprocedure van de RvVb is bijzonder snel én effectief. Wel moet hiervan oordeelkundig gebruik worden gemaakt. Uiteraard mogen dergelijke procedures niet lichtzinnig ingesteld worden. Een grondige juridische onderbouwing is absoluut noodzakelijk (minstens 1 ernstig juridisch middel). Daarnaast moet de nodige aandacht besteed worden aan de concrete onderbouwing van de persoonlijke en ernstige nadelen. Tot slot moet ook aangetoond worden dat men diligent heeft gehandeld en dat de gewone schorsing onherroepelijk te laat zou komen om de nadelige gevolgen van de uitvoering van de vergunning af te wenden.

Forum Advocaten is gespecialiseerd in procedures tot vernietiging en schorsing (bij uiterst dringende noodzakelijkheid) bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Gelet op de korte beroepstermijnen en de vereisten inzake diligent optreden, raden wij aan om in omgevingsrechtelijke zaken bijzonder waakzaam te zijn. Aarzel niet om onze specialisten omgevingsrecht hierover te contacteren. Wij zijn graag bereid om u met onze jarenlange ervaring hierin verder te begeleiden.

Reiner Tijs en Yani Brems