11 maart 2025
Hoezo traag? En de Raad voor Vergunningsbetwistingen ploegde voort…
“Beroepen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen duren eindeloos lang”. Het tegendeel blijkt waar: de doorlooptijd was nog nooit zo kort. En dat terwijl de procedures er alleen maar complexer op geworden zijn. Laat de cijfers voor zich spreken.
De Raad voor Vergunningsbetwistingen in cijfers: een blik op de recente verzoekschriften en uitspraken
De Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) werd in 2014 opgericht en speelt sindsdien een cruciale rol in de beoordeling van omgevingsvergunningsgeschillen. Jaarlijks doen honderden rechtzoekenden een beroep op de Raad en worden er verzoekschriften ingediend tot vernietiging en / of schorsing van omgevingsvergunningsbeslissingen. Wat vertellen de cijfers ons over hoe vaak de rechtzoekende zich tot de Raad richt? Hoeveel verzoekschriften worden ingediend en ingewilligd, en wat is de gemiddelde doorlooptijd?
De volledige cijfers worden door de Raad voor Vergunningsbetwistingen jaarlijks gepubliceerd en geven waardevolle inzichten over de werking van de Raad. U kan deze hier terugvinden: https://www.dbrc.be/jaarverslagen.
FORUM zet de belangrijkste trends van het werkjaar 2023-2024 op een rij.
Hoeveel verzoekschriften werden ingediend?
In totaal werden vorig gerechtelijk jaar 1.100 verzoekschriften ingediend bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Het overgrote deel daarvan (91%) betrof annulatieberoepen, terwijl 9% een combinatie was van een annulatieberoep met een vordering tot schorsing.
Waarop hadden deze beroepen betrekking?
- De meerderheid van de beroepen (64,5%) was gericht tegen verleende vergunningen.
- 17,7% had betrekking op de weigering van een vergunning.
- In 2,5% van de gevallen werd beroep aangetekend tegen de onontvankelijkverklaring van een administratief beroep.
- De overige 15% van de beroepen vielen in andere categorieën of zijn nog niet geclassificeerd.
Uitspraak van de Raad: vernietiging of schorsing?
Vernietigingsprocedures
De Raad velde 940 arresten in vernietigingsprocedures. Bij 405 van de vernietigingsberoepen werd de bestreden beslissing daadwerkelijk vernietigd.
De vernietigingsgraad ligt behoorlijk hoog, vooral dan bij beroepen tot vernietiging tegen verleende vergunningen (60%).
In 268 dossiers werd het beroep als ontvankelijk, maar ongegrond beschouwd. Daarnaast werden 126 beroepen onontvankelijk verklaard.
Schorsingsprocedures
De Raad velde 84 arresten in schorsingsprocedures. De schorsingsgraad ligt eerder laag: in slechts 12 dossiers werd de schorsing daadwerkelijk bevolen, terwijl 71 verzoeken tot schorsing werden afgewezen.
Uiterst dringende noodzakelijkheid (UDN)
De Raad velde ook 30 arresten inzake vorderingen tot schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid (UDN). In 5 dossiers werd de schorsing bevolen na het horen van de partijen, en in 2 gevallen gebeurde dit zelfs nog vóór de partijen gehoord werden. Daarentegen oordeelde de Raad in 22 dossiers dat de dringendheid onvoldoende werd aangetoond.
Procedures bij UDN zijn bijzonder effectief, bijvoorbeeld wanneer de vergunninghouder op het punt staat om waardevolle bomen te kappen of om erfgoed te slopen. In dergelijke gevallen durft de RvVb ook reeds bij voorlopige maatregel te schorsen, in afwachting van de verdere tegensprekelijke behandeling van de schorsingsprocedure. Dit bleek recent nog het geval bij de schorsing van een vergunning voor de bouw van een nieuwe sporthal in Limburg waarbij de vergunninghouder op het punt stond om een tiental waardevolle bomen hiervoor te vellen (zie persbericht van de RvVb hierover: https://www.dbrc.be/persbericht-sporthal-achel-schorsing
Hoe lang duurt het alvorens de Raad uitspraak doet?
De doorlooptijd van een dossier varieert sterk afhankelijk van de aard van de procedure:
- UDN-procedures: gemiddeld 10 kalenderdagen
- Schorsingsprocedures: minder dan 4 maanden
- Vernietigingsprocedures: gemiddeld 12 maanden
In het Parlement werd deze doorlooptijd besproken en werden er ook vragen gesteld over de zgn. “planktijd”. De ‘planktijd’ geeft het tijdsverloop aan waarin, nadat alle nota’s en informatie verzameld zijn, de referendaris samen met de bestuursrechter het dossier grondig analyseert bestudeert. Vervolgens wordt het arrest voorbereid. Het is noodzakelijk dat de Raad bij de behandeling van de zaak op de zitting, op kwalitatieve en objectieve wijze een uitspraak over het dossier kan doen.
Op heden is de gemiddelde planktijd bij de bestuursrechtscolleges in Vlaanderen zo’n 4 maanden. Dat is een daling met 2 maanden ten aanzien van een aantal jaar geleden, niettegenstaande het aantal dossiers dat de Raad voor Verguninningsbetwistingen op jaarlijkse basis behandelt. Dit is onder meer het gevolg van het feit dat minister Demir geïnvesteerd heeft in meer mankracht bij de Raad.
Cassatie bij de Raad van State: uitzondering of regel?
Sinds de oprichting van de RvVb in 2014 heeft de Raad 12.758 dossiers afgesloten. Slechts in 614 gevallen werd beroep aangetekend bij de Raad van State tegen de door de RvVb gevelde arresten. Dit bevestigt dat cassatieprocedures tegen arresten van de RvVb bij de Raad van State eerder een uitzondering zijn dan de norm.
Conclusie
De cijfers tonen volgende tendensen:
- Een grote meerderheid van de verzoekschriften is gericht tegen verleende vergunningen, een minderheid tegen geweigerde vergunningen.
- De vernietigingsgraad bij aangevochten vergunningen ligt behoorlijk hoog.
- De schorsingsgraad ligt eerder laag.
- De doorlooptijden zijn behoorlijk teruggelopen. Zo bedraagt de gemiddelde doorlooptijd in een vernietigingsprocedure thans ca. 12 maanden. Het aantal Cassatieberoepen bij de Raad van State tegen de arresten van de Raad voor Vergunningsbetwistingen is (zeer) beperkt.
Gelet op de toegenomen (of alleszins niet verminderde) complexiteit van de behandelde dossiers, is het toch opmerkelijk dat de gemiddelde doorlooptijd steeds verder is afgenomen. Wie de sector de afgelopen 20 jaar wat gevolgd heeft, zal zich nog wel herinneren dat het vroeger geen uitzondering was om meer dan 5 jaar te moeten wachten op een arrest (van toen nog de Raad van State). Dit heeft uiteraard ook te maken met de (recent nog bijkomend) uitgebreide capaciteit binnen de Raad. Investeren in rechtsbescherming is essentieel, ook (of zeker) in omgevingsrecht.
Om positief te blijven: er is toch wel al een hele weg afgelegd. Mag dat ook eens gezegd worden? Het beste moet natuurlijk altijd nog komen…
Heeft u vragen over verleende of geweigerde vergunningen? Of wilt u weten wat uw slaagkansen zijn bij een beroep? Neem dan contact met onze ervaren specialisten Omgevingsrecht.
