De stikstofknoop is doorgehakt!

Het is zo ver. Na wekenlange onderhandelingen en herhaaldelijke uitstellen, is de (stikstof)knoop eindelijk doorgehakt. De Vlaamse regering heeft afgelopen vrijdag een akkoord gevonden over stikstof. Wat weten we nu al over dit akkoord?

Even recapituleren…

Een teveel aan stikstof heeft desastreuze effecten op de natuur, waaronder de Europees beschermde natuurgebieden (de zogenaamde ‘speciale beschermingszones’). In het merendeel van de speciale beschermingszones slaat teveel stikstof neer. Het stikstofbad is met andere woorden al een tijdje vol en zonder actie lijken we regelrecht op een vergunningenstop af te stevenen. Dit blijkt niet in het minst uit de recente stikstofarresten van de Raad voor Vergunningsbetwistingen en de Raad van State, die wij reeds eerder toelichtten.

Wat staat er in het stikstofakkoord?

Vergoeding voor boeren die vrijwillig stoppen

Vooreerst zou het stikstofakkoord in een vergoeding voorzien voor boeren die vrijwillig stoppen. Deze vergoeding zou gaan tot 130% van de bedrijfswaarde. Ook voor landbouwers die investeren in duurzaamheid zou een vergoeding worden voorzien. Deze landbouwers zouden tot 65% van hun investeringen kunnen terugkrijgen. Er zou daarnaast ook steun worden verstrekt voor landbouwers die delen van hun grond niet meer bemesten.

Rode lijst met meest vervuilende ondernemingen

Er zal een nieuwe rode lijst worden opgesteld die de meest vervuilende ondernemingen opsomt. Deze ondernemingen moeten tegen 2030 sluiten, tenzij zij op duurzamere vormen van landbouw overschakelen. Hiervoor zouden zij op steun van de overheid kunnen rekenen.

Verschillende drempels voor landbouw en industrie

Het stikstofakkoord houdt ook enkele drempels in, waarmee al zeker tot 2025 zal worden gewerkt. Voorlopig zijn deze drempels verschillend voor industrie en landbouw. Een vergunning kan pas worden verleend indien de stikstofuitstoot onder deze drempels blijft.

Zo zullen landbouwbedrijven een vergunning kunnen krijgen indien zij minder dan 0,028% uitstoten van de stikstof die een nabijgelegen natuurgebied kan verdragen. Wordt er meer vervuild zonder een drempel van 0,8% te overschrijden, dan wordt de impact op de natuur verder onderzocht. Voor industrie wordt deze drempel op 1% gezet.

Deze drempels en het onderscheid tussen landbouw en industrie zullen nog verder onderzocht worden in een milieueffectenrapport. Het is de bedoeling dat dit onderscheid vanaf 2025 kan verdwijnen, tenzij de uitkomst van het MER dit verhindert.

Overdragen van uitstootrechten

Ten slotte zal in een milieueffectenrapport ook onderzocht worden of het mogelijk is om de uitstootrechten voor stikstof van sluitende bedrijven over te dragen naar andere bedrijven. Dit biedt dus perspectief voor onder andere jonge boeren, maar uit het MER zal wel nog moeten blijken of dit effectief mogelijk zal zijn.

Waarom komt het stikstofakkoord er nu pas?

Knelpunten voor CD&V

Het zal u waarschijnlijk niet zijn ontgaan dat de spanningen tussen de verschillende partijen hoog oplaaiden tijdens de onderhandelingen. Voor CD&V in het bijzonder waren er twee knelpunten. Ten eerste vond de partij dat de stikstofuitstoot van industrie en landbouwbedrijven gelijker moesten worden behandeld. Het tweede knelpunt had betrekking op de wens om de stikstofuitstoot van landbouwbedrijven die sluiten, te kunnen doorgeven aan nabijgelegen bedrijven.

Compromisoplossing

Voor deze twee knelpunten werd dus uiteindelijk een compromisoplossing gevonden, namelijk dat de voorstellen van CD&V in 2025 zullen worden doorgevoerd indien uit een milieueffectenrapport blijkt dat hierdoor geen afbreuk aan de doelstelling van de Vlaamse regering wordt gedaan om tegen 2030 de helft minder stikstof over waardevolle natuurgebied uit te stoten.

Besluit

Het is goed dat de Vlaamse regering tot een stikstofakkoord is gekomen. Dit akkoord bevat reeds een aantal belangrijke elementen, zoals de vergoedingen voor landbouwers of de opmaak van een nieuwe rode lijst. De haalbaarheid van andere akkoordpunten zal op het eerste gezicht dan weer moeten blijken uit het toekomstig MER.

Of dit stikstofakkoord de stop definitief uit het stikstofbad kan trekken, zal nog moeten blijken. Wij volgen deze evoluties alleszins verder op de voet op en zullen u geregeld informeren over de laatste stand van zaken.

Heeft u vragen over de impact van stikstof op vergunningsaanvragen? Neem dan zeker contact op met onze specialisten overheids- en omgevingsrecht zodat wij u op maat kunnen adviseren.

Contacteer een advocaat omgevingsrecht

Amber Simons & Reiner Tijs