25 maart 2025
De arbeidsrechtelijke gevolgen n.a.v. de omschakeling naar het zomeruur!
Komend weekend is het zover: de klok wordt opnieuw verzet! In de nacht van zaterdag op zondag wordt de klok in België weer één uur voortgedraaid, hetgeen dus betekent dat het zondag om 02:00 uur ’s nachts plotseling 03:00 uur wordt. Voor werknemers die ’s nachts in ploegen werken heeft dit wel wat gevolgen: u leest het in deze blog.
Van winter- naar zomeruur
In de nacht van zaterdag 29 op zondag 30 maart 2025 draaien we om 02:00 uur de klok een uur vooruit, waardoor het 03:00 wordt.
De omschakeling van winter- naar zomertijd heeft een historische oorsprong en werd initieel ingevoerd om energie te besparen. Door het invoeren van de zomertijd zouden mensen ’s avonds langer kunnen genieten van het daglicht, waardoor er dus minder elektriciteit nodig zou zijn hetgeen natuurlijk goed is voor het milieu. Een duurzaam initiatief dus!
Buiten het feit dat mensen iets vroeger zullen opstaan, heeft de omschakeling naar het zomeruur in principe weinig gevolgen voor de meesten. De omschakeling vindt plaats in een weekend, waardoor de meeste mensen het uurtje minder slaap eenvoudig kunnen inhalen. Een grote uitzondering op deze groep zijn de werknemers die die desbetreffende nacht een nachtshift moeten werken. Zij worden wel aanzienlijk getroffen door de omschakelingen van winter- naar zomeruur. In het geval van het winteruur zullen zij immers een uur langer moeten werken, aangezien de klok wordt teruggedraaid. Bij de omschakeling naar de zomertijd hebben ze dan weer het voordeel dat ze één uur minder lang moeten werken. Zoals u aanvoelt brengt deze regeling ook bepaalde arbeidsrechtelijke vragen met zich mee.
Cao nr. 30 regelt de omschakeling naar zomer- en/of winteruur
Om in te spelen op de arbeidsrechtelijke problemen die er rijzen bij de overschakeling van het zomer- naar het winteruur, heeft de Nationale Arbeidsraad op 28 maart 1977 een collectieve arbeidsovereenkomst afgekondigd, zijnde ‘cao nr. 30 van 28 maart 1977 gesloten in de Nationale Arbeidsraad betreffende de problemen die inzake beloning van sommige werknemers rijzen bij de overschakeling naar het zomeruur evenals naar het winteruur’.
De cao nr. 30 geldt als leidraad voor werkgevers die personeel te werk stellen gedurende de overgangen. De cao is dan ook van toepassing op werkgevers waarvan de werknemers:
- in ploegenarbeid werken en;
- die niet forfaitair per maand worden betaald en;
- die bij de overschakeling naar het zomeruur evenals naar het winteruur betrokken zijn.
Meer concreet is het volgens cao nr. 30 allereerst de bedoeling dat werkgevers ervoor proberen te zorgen dat de werknemers die tijdens de overgang naar het zomeruur nu in maart een nachtshift opnemen (van aldus 7 uur), ook worden ingezet in de nachtshift bij de omschakeling naar het winteruur in oktober (van aldus 9u). Op die manier zullen deze werknemers voor beide shiften in totaal 16 uren hebben gewerkt, waardoor zij het normale loon zullen ontvangen.
Cao nr. 30 bepaalt immers dat het loon zal worden uitbetaald naar rato van:
- 8 uren bij de eerste betaling volgend op de datum van overschakeling naar het zomeruur en;
- 8 uren bij de eerste betaling volgend op de datum van overschakeling naar het winteruur.
Natuurlijk zijn er binnen ondernemingen altijd redenen die ervoor zorgen dat de organisatie van het werk het niet toelaat dat een werknemer wordt ingezet in de nacht van beide overgangen. Ook voor een dergelijke situatie heeft cao nr. 30 in een regeling voorzien.
Zo zullen de werknemers die bij de overschakeling naar het zomeruur aankomend weekend (29/30 maart) 7 uren presteren, het normale loon ontvangen dat overeenstemt met 8 arbeidsuren van de zaterdagnachtploeg. De werknemers die bij de overschakeling naar het winteruur in oktober 9 uren presteren, zullen ook het normale loon ontvangen dat overeenstemt met deze 9 arbeidsuren van de zaterdagnachtploeg.
Nationale Arbeidsraad
Cao nr. 30 is een voorbeeld van een cao die werd ingevoerd door de Nationale Arbeidsraad. Dit is een publiekrechtelijk lichaam dat bij wet werd ingesteld, zijnde de wet van 29 mei 1952 tot inrichting van de Nationale Arbeidsraad. De Nationale Arbeidsraad, soms ook afgekort als ‘NAR’, is een belangrijk overlegorgaan binnen het sociaal overleg.
Het publiekrechtelijke orgaan brengt vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties samen op nationaal niveau. Meer concreet bestaat de Nationale Arbeidsraad enerzijds uit een voorzitter en anderzijds uit 26 werkende leden, allen benoemd bij koninklijk besluit. De werkende leden vertegenwoordigen in gelijke mate de meest representatieve werkgeversorganisaties en de meest representatieve werknemersorganisaties. Door het samenbrengen van deze twee op nationaal niveau fungeert de Nationale Arbeidsraad daarbij als een advies- en overlegorgaan voor de federale overheid.
Meer concreet heeft de Nationale Arbeidsraad de volgende wettelijke opdrachten:
- alle adviezen en voorstellen aan de minister of aan de wetgevende kamers bezorgen omtrent de algemene vraagstukken van sociale aard die de werkgevers en de werknemers aanbelangen hetzij uit eigen beweging, hetzij op aanvraag;
- advies uitbrengen over de geschillen van bevoegdheid die tussen paritaire comités zouden kunnen rijzen;
- cao’s sluiten (bijvoorbeeld cao nr. 30).
De NAR draagt zo bij aan de sociale dialoog en zorgt voor afspraken die de rechten van werknemers beschermen en duidelijke regels geven aan werkgevers. Cao nr. 30 betreffende de problemen die inzake beloning van sommige werknemers rijzen bij de overschakeling naar het zomeruur evenals naar het winteruur’ is hiervan een goed voorbeeld. De cao zorgt er immers voor dat werknemers eerlijk worden verloond, ook wanneer ze door de uurwisseling meer of minder uren presteren tijdens hun nachtshift. Het is aldus een mooi voorbeeld van hoe sociale partners samenwerken om evenwichtige en rechtvaardige afspraken te maken, aangepast aan de realiteit van de werkvloer.
Heeft u verdere vragen hieromtrent? Contacteer dan zeker een van onze specialisten arbeidsrecht zodat wij u op maat kunnen adviseren. Ook voor al uw andere vragen met betrekking tot het arbeidsrecht en het sociaal recht kan u bij ons terecht.
