Mijn werknemer veroorzaakt dronken een ongeval met een bedrijfswagen. Wat nu?

Met de eindejaarsperiode en de bijhorende bedrijfsrecepties in het vooruitzicht staan we in deze blog stil bij de vraag wat u als werkgever kan doen en wat de gevolgen zijn wanneer een werknemer in dronken toestand een verkeersongeval veroorzaakt met een bedrijfswagen. Deze blog schenkt klare wijn voor iedere werkgever.

Maak duidelijke afspraken in de Car Policy en het arbeidsreglement

Uiteraard is het beter om te voorkomen dan te genezen. Het is daarom van groot belang dat u uw werknemers sensibiliseert en op voorhand duidelijke afspraken maakt wat wel en niet mag met de bedrijfswagen. De Car Policy is daarbij het document bij uitstek om de specifieke regels te voorzien.

In de Car Policy neemt u best op dat de werknemer onder geen enkel voorwaarde in een geïntoxiceerde of dronken toestand mag rijden met de bedrijfswagen. Verder dient u te bepalen welke sancties er kunnen worden opgelegd, waarbij u ook het arbeidsreglement dient af te stemmen op de Car Policy. Een werknemer kan immers enkel de sancties opgelegd krijgen, die voorzien zijn in het arbeidsreglement.

Daarnaast dient u ook te bepalen wie er aansprakelijk is voor de financiële schade die voortvloeit uit het verkeersongeval in dronken toestand. U dient daarbij aandacht te hebben voor de strafrechtelijke geldboeten (en de standaardkosten die hiermee gepaard gaan), maar ook voor de burgerlijke schade die eventueel gevorderd zou kunnen worden door een burgerlijke partij indien het verkeersongeval ook (materiële, morele, lichamelijk, enz.) schade heeft veroorzaakt.

U kan daarbij voorzien in modaliteiten met betrekking tot de aansprakelijk van de werknemer, het feit of u de vergoedingen kan terugvorderen en of u bepaalde inhoudingen zou kunnen uitvoeren op het loon van de werknemer (met oog voor artikel 23 van de Loonbeschermingswet).

Een goed opgestelde Car Policy en arbeidsreglement is alvast een zorg minder.

Mag ik mijn werknemer een alcoholtest laten afleggen?

In principe mag u uw werknemer niet zonder reden onderwerpen aan een alcoholtest. De cao nr. 100 betreffende een preventief alcohol- en drugsbeleid in de onderneming bepaalt dat iedere onderneming moet voorzien in een algemeen alcohol- en drugspreventiebeleid, hetgeen moet worden toegevoegd aan het arbeidsreglement.

In dit alcohol- en drugspreventiebeleid kan voorzien worden in een opsporingstest, zoals een alcoholtest. Er moet dan wel uitdrukkelijk worden meegedeeld (1) welke testen er kunnen worden uitgevoerd, (2) welke werknemers er getest kunnen worden (zonder specifieke functies of werknemers te viseren of te discrimineren), (3) welke procedure er gevolgd moet worden, (4) wie deze testen mag uitvoeren (in principe moet u steeds de arbeidsarts betrekken), (5) wanneer deze testen mogen worden uitgevoerd en (6) wat de gevolgen zijn van het (positief) testresultaat.

Deze testen mogen enkel uitgevoerd worden voor specifieke preventiedoeleinden en moeten toereikend zijn om dit specifieke doel te bereiken. De toestemming van de werknemer is altijd vereist voor het uitvoeren van de testen.

U dient er zich bewust van te zijn dat de ontvangen testresultaten soms blijk kunnen geven van gezondheidsgegevens en onder bepaalde voorwaarden dus ook gevoelige persoonsgegevens kunnen zijn in de zin van artikel 9 van de Algemene Verordening Gegevensbescherming. U mag de testresultaten dan ook in principe niet verwerken in een bestand.

Het verkeersongeval vond plaats. Wie is er aansprakelijk?

De strafrechtelijke en de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de werknemer

Indien uw werknemer in dronken toestand betrokken is bij een verkeersongeval, zal u in de eerste plaats een onderscheid moeten maken tussen de strafrechtelijke aansprakelijkheid en de burgerrechtelijke aansprakelijkheid.

De strafrechtelijke aansprakelijkheid bestaat in de inbreuk op de verkeersreglementering (bv. de Wegcode of de Wegverkeerswet). De strafrechtelijke geldboete die zou worden opgelegd is steeds ten laste van de overtreder (d.i. de werknemer).

De burgerrechtelijke aansprakelijkheid bestaat er dan weer in dat degene die een fout heeft veroorzaakt (zoals een inbreuk op de verkeersreglementering of een schending van de algemene zorgvuldigheidsplicht) ook moet opdraaien voor de schade die daaruit voortvloeit (bv. schade aan een wagen van een derde).

Let wel: vanaf 1 januari 2025 wijzigen bepaalde regels in het kader van de buitencontractuele aansprakelijkheid. Dit is ook het geval voor de relatie tussen de werknemer en de werkgever. U zal daartoe eventueel bepaalde wijzigingen moeten doorvoeren in de arbeidsovereenkomsten en policies. Meer toelichting vindt u binnenkort op onze website.

De werknemer reed tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst

Wanneer de werknemer met de bedrijfswagen in dronken toestand een verkeersongeval veroorzaakt tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, dan zal de werknemer sowieso strafrechtelijk aansprakelijk zijn.

De werknemer zal dus de strafrechtelijke geldboete moeten betalen, maar de werkgever is wel burgerrechtelijk aansprakelijk. Dit wil zeggen dat de werkgever mee gedagvaard zou kunnen worden in het kader van de verkeersrechtelijke inbreuk en mee aansprakelijk is voor de betaling van de strafrechtelijke geldboete voor zover de werknemer in gebreke zou blijven om deze geldboete te betalen. De werkgever zal eveneens moeten instaan voor de schade die berokkend wordt aan derden, zoals de schade aan een ander voertuig. In veel gevallen zal de werkgever evenwel gedekt kunnen worden door de WAM-verzekeraar.

Een werknemer die in dronken toestand een verkeersongeval veroorzaakt, begaat evenwel een fout. Als deze fout gekwalificeerd zou kunnen worden als bedrog, zware fout of een vaak voorkomende lichte fout, dan speelt artikel 18 van de Arbeidsovereenkomstenwet. De werkgever blijft tegenover de schadelijdende derde aansprakelijk, maar kan de schade dan wel verhalen op de werknemer.

De werknemer reed in zijn privétijd

Uiteraard moet er in de eerste plaats aandacht zijn voor de Car Policy en moet er nagekeken worden of de werknemer de bedrijfswagen effectief mag gebruiken tijdens zijn privétijd. In veel policies is dit het geval, maar bijzondere aandacht is op zijn plaats.

Wanneer de werknemer met de bedrijfswagen in dronken toestand een verkeersongeval veroorzaakt in zijn privétijd en dus op een ogenblik dat hij niet aan het werk was, dan zal de werknemer ook hier strafrechtelijk aansprakelijk zijn. De schade aan de bedrijfswagen is ten laste van de werknemer en moet dus worden betaald aan de werkgever.

De werkgever zal echter niet burgerrechtelijk aansprakelijk zijn, aangezien de werknemer op het moment van het ongeval (in zijn privétijd) niet onder het gezag van de werkgever stond. De werknemer zal dus moeten instaan voor alle schade die werd berokkend aan derden (al zal de werknemer zich ook kunnen wenden tot de WAM-verzekeraar).

Artikel 67ter Wegverkeerswet: mededeling door de werkgever

Als werkgever dient u ook waakzaam te zijn voor artikel 67ter van de Wegverkeerswet. Dit artikel bestaat om te verhinderen dat overtredingen die begaan werden met voertuigen die ingeschreven op naam van een rechtspersoon, onbestraft zouden blijven. Rechtspersonen kunnen immers geen verkeersovertredingen begaan. Het is steeds een natuurlijke persoon die achter het stuur zit en de verkeersovertreding begaat.

Maar als deze natuurlijke persoon niet geïdentificeerd kon worden op het moment van de feiten (of nadien), dan wordt de rechtspersoon aangeschreven met het verzoek om de identiteit van de onmiskenbare bestuurder op het ogenblik van de feiten mee te delen. Als werkgever moet u dan meedelen welke werknemer achter het stuur van de bedrijfswagen zat.

Deze mededeling moet gebeuren op een specifiek formulier dat u als werkgever toegestuurd krijgt en moet binnen een termijn van 15 dagen (te rekenen vanaf de verzending van het verzoek) gebeuren.

Indien u als werkgever niet zou overgaan tot identificatie, kan u als werkgever mee gedagvaard worden en bovendien zelf gesanctioneerd worden wegens het niet naleven van de identificatieverplichting. De minimale geldboete voor dergelijke overtreding door de werkgever is 1.600,00 EUR.

Welke sancties kan ik mijn werknemer opleggen?

Naast het strafrechtelijke aspect, is er natuurlijk het arbeidsrechtelijke aspect. Een werknemer die in dronken toestand een verkeersongeval veroorzaakt, zal wellicht niet enkel gestraft worden door de politierechtbank, maar ook door zijn werkgever.

Indien u uw werknemer een sanctie wenst op te leggen en een signaal wenst te geven dat dergelijke zaken niet door de beugel kunnen, dient men zich te wenden tot de Car Policy en het arbeidsreglement. Een werknemer kan immers uitsluitend de sancties opgelegd krijgen die opgelegd zijn door het arbeidsreglement. Het kan gaan van een schriftelijke berisping in de vorm van een aangetekend schrijven tot een ontslag om dringende reden. Indien dit goed omschreven is in de Car Policy en/of het arbeidsreglement, dan is het (tijdelijk dan wel definitief) inleveren van de bedrijfswagen ook een optie.

Bij een ontslag om dringende reden lijkt de meerderheid van de rechtspraak de dringende reden te aanvaarden, al lijkt er wel verdeeldheid te zijn omtrent het rechtmatige karakter van het ontslag om dringende reden naargelang het (dronken) ongeval veroorzaakt werd tijdens of na de werkuren. Ook de functie van de werknemer, de eventuele voorgaande ingebrekestellingen, de frequentie van het gebruik van het voertuig en de schadelijke gevolgen voor derden spelen een belangrijke rol bij het bepalen van het rechtmatig karakter van het ontslag om dringende reden. Een minderheid van de rechtspraak lijkt de dringende reden af te wijzen op basis van zeer concrete elementen, zoals het feit dat de werknemer voordien nooit enige opmerking heeft gekregen over onveilig rijgedrag of het gebruik van alcohol.

Bij een opzegging of verbreking van de overeenkomst (dus zonder dringende reden), zal men steeds moeten aftoetsen of het ontslag kennelijk redelijk of onredelijk is in de zin van de cao nr. 109 betreffende de motivering van het ontslag (indien de cao van toepassing is). Aangezien een dronken ongeval te maken heeft met het gedrag of zelfs de geschiktheid van de werknemer, lijkt het deze toets te doorstaan, al zal steeds rekening moeten worden gehouden met de concrete elementen in ieder dossier. Het is in ieder geval belangrijk om aan dossieropbouw te doen en bij twijfel een advocaat te raadplegen.

Een laatste belangrijk element betreft een eventueel discriminatieaspect. Een werknemer die kampt met een alcoholverslaving, zou kunnen stellen dat hij een handicap heeft. Een werknemer die aldus ontslagen wordt omwille van zijn dronkenschap, geniet aldus ontslagbescherming in de zin van de Antidiscriminatiewet van 2007, waar handicap een beschermd criterium is. In principe moet men als werkgever dan redelijke aanpassingen doorvoeren. Een werknemer die in strijd met de Antidiscriminatiewet van 2007 overgaat tot ontslag, kan gehouden zijn tot betaling van een schadevergoeding van 6 maanden loon. U doet er goed aan om in dit kader steeds in overleg te gaan met de preventie-adviseur en arbeidsarts.

Indien u nog specifieke vragen zou hebben omtrent dit onderwerp, kan u steeds een van onze arbeidsrechtspecialisten raadplegen. Wij staan u graag bij met juridisch advies.