16 oktober 2024
Wat zijn uw verplichtingen als opdrachtgever of als aannemer indien uw (onder)aannemer fiscale of sociale schulden heeft?
De bouwsector wordt gekenmerkt door fraudegevoeligheid (zwartwerk, sociale zekerheidsfraude…). De wetgever heeft ter bestrijding daarvan enkele mechanismen ontwikkeld om deze praktijken een halt toe te roepen. Eén daarvan is de inhoudingsverplichting die een opdrachtgever of aannemer heeft indien zijn (onder)aannemer sociale of fiscale schulden heeft. Een ander mechanisme is de hoofdelijke gehoudenheid van de opdrachtgever of aannemer voor de sociale of fiscale schulden van diens contractant. Ze vinden allebei toepassing op werken in onroerende staat. Hoewel het toepassingsgebied ervan daardoor beperkt lijkt tot aannemingswerken e.d. in de bouwsector, is dit te kort door de bocht. Het reikt veel ruimer dan dat.
Werken in onroerende staat
De inhoudingsplicht geldt voor werken die vallen onder de categorie “werken in onroerende staat”. Dit zijn niet alleen bouwactiviteiten zoals het bouwen, verbouwen, herstellen en afbreken van onroerend goed, maar ook gelijkgestelde werken zoals het installeren, onderhouden of reinigen van bijvoorbeeld airconditioning, sanitaire voorzieningen, alarminstallaties en elektriciteitswerken. Zelfs het onderhoud van beveiligingssystemen of een schoonmaakcontract voor een bedrijfspand kan hieronder vallen. Het is dus niet beperkt tot traditionele bouwwerkzaamheden.
Echter zijn natuurlijke personen die werken laten uitvoeren die uitsluitend voor privédoeleinden zijn bedoeld, niet onderworpen aan de strenge regelgeving ter bestrijding van sociale en fiscale fraude. Indien de werken worden uitgevoerd gedeeltelijk in het kader van diens beroepsuitoefening, is de particulier er wel aan onderworpen.
De inhoudingsplicht
Als opdrachtgever of hoofdaannemer bent u verplicht om na te gaan of de aannemer of onderaannemer die één van bovenstaande werken uitvoert, sociale of fiscale schulden heeft. Deze informatie kan worden opgezocht via databanken van de RSZ en de FOD Financiën (o.a. www.checkinhoudingsplicht.be). Deze controle voert u uit op twee cruciale momenten: bij contractsluiting en bij elke betaling van factuurbedragen. Stelt u vast dat uw contractant dergelijke openstaande schulden heeft, dan geldt ten aanzien van u een inhoudingsplicht.
- Sociale schulden: Indien de medecontractant sociale schulden heeft op het moment van factuurbetaling, moet u 35% van het factuurbedrag (exclusief btw) inhouden en doorstorten naar de RSZ.
- Fiscale schulden: Indien de medecontractant fiscale schulden heeft, dient u 15% van het factuurbedrag (exclusief btw) in te houden en door te storten naar de FOD Financiën.
Deze inhoudingsverplichting geldt enkel indien er schulden bestaan op het moment van betaling van facturen. Voor factuurbedragen hoger dan 7.143,00 EUR kan de inhouding worden beperkt tot het werkelijke bedrag van de schuld, mits de medecontractant een attest overhandigt waarin de exacte schuld wordt vermeld. Bezorgt uw contractant u geen attest binnen de 30 dagen, dan zijn alsnog de bovenvermelde percentages van toepassing.
Aangaande buitenlandse aannemers werd een bijzondere regeling in het leven geroepen, waarbij de contractant wordt vrijgesteld van de inhoudingsplicht, indien de buitenlandse onderneming geen sociale schulden heeft in België en alle werknemers in het bezit zijn van een geldig detacheringsbewijs A1. In de praktijk wordt voornamelijk gekeken naar dit tweede element.
Sanctie bij geen (correcte) inhouding: getrapte hoofdelijke aansprakelijkheid
Het niet naleven van de inhoudingsplicht kan zware gevolgen hebben. Bij sociale schulden in hoofde van uw contractspartij kan u als opdrachtgever hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor de betaling van deze schulden, waarbij de aansprakelijkheid wordt beperkt tot de volledige prijs van de werken, exclusief btw. Voor fiscale schulden is deze aansprakelijkheid beperkt tot 35% van de prijs van de werken. Bij niet-inhouding kan de overheid u alsnog aanspreken om het verschuldigde bedrag te betalen, vermeerderd met een bijslag ter hoogte van hetzelfde bedrag.
De aansprakelijkheid beperkt zich niet tot de contractuele aansprakelijkheid tussen twee contractanten (bv. Opdrachtgever A en aannemer B), maar strekt zich uit tot de gehele keten van aannemers en onderaannemers. Dit betekent dat een opdrachtgever A, wiens aannemer B werk uitbesteedt aan een onderaannemer C, ook kan worden aangesproken voor de sociale en fiscale schulden van die onderaannemer C. Deze getrapte aansprakelijkheid maakt het voor opdrachtgevers bijzonder lastig om de volledige controle te houden over alle betrokken partijen en vergt dus een enorme alertheid. Een zorgvuldige opdrachtgever zal eisen dat alle (onder)aannemers de nodige attesten aanleveren voordat een overeenkomst wordt afgesloten.
Hoe kan u hoofdelijke aansprakelijkheid vermijden?
Het naleven van de inhoudingsplicht vereist nauwkeurigheid en voorzichtigheid, gedurende de duurtijd van de overeengekomen werken. Hier zijn enkele stappen die u kan nemen om het risico op aansprakelijkheid te verkleinen:
- Controleer zowel bij contractsluiting, als bij elke betaling van facturen de sociale en fiscale situatie van uw aannemer(s) of onderaannemer(s). Maak gebruik van de databanken van de RSZ en de FOD Financiën om de actuele schuldenstatus te raadplegen. Bewaar deze attesten zorgvuldig als bewijs dat u uw controleverplichting heeft voldaan.
- Vraag attesten aan waarin de (onder)aannemer duidelijk aangeeft welke sociale en fiscale schulden er zijn op het moment van betaling.
- Contractuele afspraken: Leg in de overeenkomst vast dat u pas tot betaling overgaat nadat is bevestigd dat er geen sociale of fiscale schulden zijn. Wij raden ook aan om in uw contract met de hoofdaannemer expliciete bepalingen op te nemen waarin de aansprakelijkheid voor schulden verder wordt afgebakend. Het kan ook aangewezen zijn om conventioneel een ontbindend beding op te nemen, waarbij de overeenkomst kan worden ontbonden ingeval van sociale of fiscale schulden.
Heeft u vragen of wilt u juridisch begeleid worden in de revisie van uw aannemingsovereenkomst? Neem dan zeker contact op met onze advocaten bouwrecht en vastgoedrecht, zodat wij u op maat kunnen adviseren.