5 september 2025
Aandelenoverdracht: waar u als koper écht op moet letten
Een aandelentransactie vormt vaak een strategisch instrument om de groei van een onderneming te versnellen of de continuïteit van een bestaande activiteit te waarborgen. Het verwerven van aandelen houdt immers niet alleen een toegang tot de winstgevende activiteiten in, maar impliceert ook een volledige participatie in de juridische en financiële geschiedenis van de vennootschap. Die historische verbondenheid brengt met zich mee dat de koper niet enkel de opportuniteiten en het potentieel van de onderneming verwerft, maar eveneens geconfronteerd kan worden met verborgen risico’s.
Schulden, fiscale onregelmatigheden of lopende geschillen die hun oorsprong vinden vóór de overname, kunnen na de aandelenverwerving onvermijdelijk op de koper afgewenteld worden. Het is precies deze inherente verwevenheid tussen verleden en toekomst die maakt dat een aandelentransactie een grondige voorbereiding, scherp juridisch inzicht en passende contractuele waarborgen vereist.
Een onderzoek vooraf is belangrijk, maar niet waterdicht
Een due diligence-onderzoek is een standaardonderdeel van elke aandelenovername. Het geeft u onder meer inzicht in de cijfers, contracten, lopende verplichtingen en risico’s. Maar zelfs het meest grondige onderzoek kan nooit alles blootleggen. Er zijn altijd blinde vlekken:
- een belastingcontrole die pas maanden later wordt aangekondigd;
- een geschil met een leverancier dat nog onder de radar blijft;
- of een milieuverplichting waarvan de omvang niet onmiddellijk duidelijk is.
Een due diligence-onderzoek stelt u in staat om weloverwogen beslissingen te nemen, maar biedt op zichzelf geen sluitende bescherming. Voor die bescherming zijn duidelijke contractuele afspraken onontbeerlijk.
Uw vangnet: garanties en vrijwaringen
De overnameovereenkomst (Share purchase agreement of SPA) vormt het instrument waarin verkoper en koper hun afspraken juridisch verankeren. Essentieel onderdeel daarvan zijn de garanties en vrijwaringen:
- Algemene garanties. De verkoper verbindt zich er doorgaans toe dat de voorgelegde jaarrekening een getrouw en volledig beeld schetst van de financiële toestand van de vennootschap. Daarbij wordt bevestigd dat alle fiscale en sociale verplichtingen correct werden nagekomen en dat er geen verborgen of verzwegen schuldenlasten bestaan. Deze waarborgen vormen de basis van het vertrouwen dat een koper in de transactie kan stellen.
- Specifieke vrijwaringen. Naast deze algemene verklaringen kunnen bijkomende afspraken worden gemaakt voor risico’s die tijdens het due diligence-onderzoek naar voren kwamen. Denk hierbij aan een lopend gerechtelijk geschil, onzekerheden omtrent vergunningen of fiscale kwesties. In zulke gevallen wordt vaak overeengekomen dat het risico, ook na de overdracht, ten laste blijft van de verkoper. Op die manier wordt vermeden dat de koper nadien onvoorzien met deze lasten geconfronteerd wordt.
- Balansgarantie. Een bijkomende beschermingsmechanisme bestaat in de vorm van een balansgarantie. Hierbij wordt vastgelegd dat de verkoper zal bijpassen indien na de overdracht blijkt dat de balans te rooskleurig is voorgesteld. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen wanneer bepaalde activa in werkelijkheid minder waard zijn dan aangegeven, of wanneer de schuldenlast zwaarder doorweegt dan voorzien. De balansgarantie biedt de koper dus een extra vangnet tegen te optimistische voorstelling van de financiële positie van de onderneming.
Deze clausules zorgen ervoor dat u als koper niet betaalt voor problemen die in werkelijkheid nog tot het verleden van de verkoper behoren.
In de praktijk vertaalt zich dit vaak in een prijsherziening: wanneer garanties worden geschonden of vrijwaringen effectief moeten worden ingeroepen, kan de overeengekomen koopprijs worden verminderd of (gedeeltelijk) teruggevorderd. Dat sluit aan bij de regels van het Burgerlijk Wetboek, waar artikel 5.97 BW de prijsvermindering voorziet als remedie bij gebrekkige uitvoering. Dit mechanisme geeft de koper het recht om de betaalde prijs in verhouding te corrigeren wanneer de prestaties van de verkoper niet overeenstemmen met wat contractueel was beloofd. Het vormt zo een evenwichtige sanctie die niet zo ver gaat als ontbinding, maar wel het contractuele evenwicht tussen partijen herstelt.
Belangrijke aandachtspunten
De betekenis en effectiviteit van garanties en vrijwaringen schuilt niet enkel in hun bewoording, maar evenzeer in de wijze waarop hun modaliteiten zijn vormgegeven.
- Duur: gedurende welke periode na closing kan de koper nog beroep doen op een garantie? Vaak wordt hiervoor een termijn van één jaar voorzien, al kunnen langere termijnen gelden voor specifieke domeinen zoals fiscale of sociale verplichtingen.
- Plafond: doorgaans wordt een maximumbedrag vastgelegd waarboven de verkoper niet meer aansprakelijk kan worden gehouden.
- Drempelbedragen: niet zelden wordt een ondergrens ingebouwd, zodat de koper pas kan vorderen wanneer de schade een bepaald minimumniveau overschrijdt.
- Uitvoering: op welke wijze wordt een schadevergoeding concreet gerealiseerd? Dit kan door een rechtstreekse betaling door de verkoper, door verrekening met een deel van de koopprijs dat nog niet is voldaan, of via een contractueel voorziene garantie, bijvoorbeeld in de vorm van een escrow of een bankgarantie.
Precies deze modaliteiten bepalen in de praktijk vaak het verschil tussen een louter formele bescherming en een daadwerkelijk effectieve bescherming.
Conclusie
Een aandelentransactie is steeds een evenwichtsoefening tussen kansen en risico’s. De koper verwerft niet enkel de onderneming met haar toekomstige perspectieven, maar tegelijk ook de volledige voorgeschiedenis die ermee verbonden is. Door in de overeenkomst met de nodige zorgvuldigheid de juiste garanties en vrijwaringen te onderhandelen, wordt verzekerd dat deze historische lasten niet op de koper worden afgewenteld.
Overweegt u een aandelentransactie of bent u al in onderhandeling? Neem dan gerust contact op met onze expert advocaten vennootschapsrecht. Ook voor al uw andere vragen binnen het vennootschapsrecht kan u bij ons terecht.
