De Welzijnscodex gewijzigd ter voorkoming van musculoskeletale aandoeningen bij werknemers: dit moet je erover weten!

Een groot aantal van de langdurig zieken is arbeidsongeschikt vanwege musculoskeletale klachten (verder: MSA). De wetgever wil deze actuele problematiek dan ook preventief aanpakken en heeft hiervoor wijzigingen aangebracht in de codex over het welzijn op het werk. Op die manier zullen werkgevers in de toekomst meer inzetten op ergonomische werkplekken ter voorkoming van MSA. In deze blog leest u alles over deze nieuwe regeling.

KB tot wijziging van de codex over het welzijn op het werk

Het koninklijk besluit van 19 maart 2024 (inwerkingtreding: 25 mei 2024) tot wijziging van boek VIII van de codex over het welzijn op het werk met betrekking tot ergonomie op het werk en preventie van MSA voert, zoals de titel aangeeft, wijzigingen door aan Boek VIII (voorheen getiteld: ‘Ergonomische belasting’) van de Welzijnscodex. Er waren dus reeds regels in verband met de ergonomie op het werk, doch diende deze wetswijziging ervoor om de wetgeving aan te passen aan de huidige nood naar een betere preventie van specifiek MSA en het verbeteren van de ergonomie op het werk. Dankzij deze wijziging krijgen preventieadviseurs-ergonomen nu een duidelijk kader waarop ze hun beleid kunnen baseren.

Musculoskeletale risico’s en de daaraan verbonden klachten

Onder MSA, ofwel ‘musculoskeletale aandoeningen’, moet conform de nieuwe bepalingen in de Welzijnswet worden verstaan: “gezondheidsproblemen die betrekking hebben op musculoskeletale structuren zoals spieren, pezen, ligamenten, zenuwen en gewrichten, en die zich inzonderheid uiten in aandoeningen van de rug, nek en bovenste of onderste ledematen en die door musculoskeletale risico’s op het werk worden veroorzaakt of verergerd”. Te denken valt aan langdurige rugpijn veroorzaakt door een slechte werkhouding, dan wel het verrichten van belastende arbeid.

Deze MSA hebben een grote impact op zowel de gezondheid van werknemers, maar evengoed op het economisch welzijn van ondernemingen (absenteïsme, productieverlies, opleiding van vervangers…) alsook op de maatschappij an sich (kosten op gebied van gezondheidszorg, kosten i.v.m. banenverlies…). Gelet op deze gevolgen en de huidige problematiek die thans vastgesteld kan worden is het dan ook van uiterst belang om als werkgever de nodige maatregelen te treffen, zodoende dat MSA vermeden kan worden.

Inhoudelijke wijzigingen in de Welzijnscodex

Risicoanalyse

Het KB van 19 maart 2024 brengt verschillende inhoudelijke wijzigingen met zich mee. Allereerst voert de wetswijziging de verplichting in voor de werkgever om rekening te houden met ergonomie op het werk bij het ontwerpen, inrichten en aanpassen van de werkposten. Op die manier tracht de wetgever MSA en andere gezondheidsproblemen te voorkomen die worden veroorzaakt door musculoskeletale risico’s op het werk.

De werkgever dient meer concreet een risicoanalyse te maken zodanig dat de huidige probleempunten in kaart kunnen worden gebracht. Hij moet dit niet alleen doen, maar dient ook de preventieadviseur van de interne dienst hierbij te betrekken. In bepaalde wettelijke gevallen dient ook de preventieadviseur-ergonoom betrokken te worden. Bovendien wordt de risicoanalyse ook uitgevoerd met medewerking van de werknemers. Zij dienen geraadpleegd te worden en moeten kunnen deelnemen aan het onderzoek conform de wettelijke bepalingen uit de Welzijnscodex.

Verder dient deze risicoanalyse te gebeuren, rekening houdend met bepaalde biomechanische risicofactoren op de werkvloer (zoals o.a. het gebruik van kracht bij het uitvoeren van arbeid, het uitvoeren van repetitieve bewegingen, de werkhouding…). Daarnaast dient de werkgever ook rekening te houden met andere risicofactoren die verband houden met de werkpost (zoals verlichting, luchtvochtigheid…), alsook met de resultaten van de risicoanalyses uit de andere domeinen van het welzijn op het werk die de musculoskeletale risico’s op het werk (on)rechtstreeks kunnen beïnvloeden (zoals met het gebruik van beeldschermen, psychosociale risico’s…). De resultaten hiervan dienen te worden opgenomen in het globaal preventieplan en, in voorkomend geval, in het jaaractieplan zoals bedoeld in de Welzijnscodex.

De werkgever dient minstens éénmaal per jaar na te gaan of zijn risicoanalyse geactualiseerd dient te worden. Bij wijzigingen binnen de onderneming die de blootstelling van werknemers aan MSA op het werk kan beïnvloeden, dient de werkgever eveneens een nieuw nazicht te verrichten en indien nodig, dient de werkgever zijn risicoanalyse bij te werken.

Passende maatregelen ter voorkoming van MSA

Op basis van de resultaten van de risicoanalyse dient de werkgever de nodige en passende preventiemaatregelen te nemen om musculoskeletale risico’s op het werk te voorkomen, met toepassing van de algemene preventiebeginselen uit de Welzijnscodex. De werkgever dient hiervoor voorafgaand advies in te winnen bij het Comité over deze preventiemaatregelen. Ook met het eventuele advies van de preventieadviseur-ergonoom dient rekening te worden gehouden alvorens maatregelen mogen worden getroffen. De resultaten hiervan dienen eveneens te worden opgenomen in het globaal preventieplan en, in voorkomend geval, in het jaaractieplan zoals bedoeld in de Welzijnscodex.

Ook deze maatregelen dienen minstens éénmaal per jaar te worden geëvalueerd. Bij wijzigingen binnen de onderneming die de blootstelling van werknemers aan MSA op het werk kan beïnvloeden, dient de werkgever eveneens een nieuw nazicht te verrichten en indien nodig de maatregelen aan te passen.

Informatie en opleiding werknemers

Tot slot dient de werkgever er ook voor te zorgen dat haar werknemers en het Comité informatie ontvangt, evenals een passende opleiding volgt inzake de musculoskeletale risico’s op het werk. Alles begint immers bij voldoende informatie, onder het motto: “beter voorkomen dan genezen”.

In het bijzonder dient toelichting te worden verschaft aangaande:

• De aard van de risico’s en de biomechanische en andere risicofactoren zoals eerder genoemd, evenals de mogelijke gevolgen voor de gezondheid, zoals MSA;
• De getroffen preventiemaatregelen en de passende werkmethodes, evenals de wijze waarop deze worden toegepast;
• De rol van de hiërarchische lijn bij de toepassing en opvolging van de preventiemaatregelen;
• Het gezondheidstoezicht;
• De werkwijze voor de opsporing en de melding van MSA of andere gezondheidsproblemen die door musculoskeletale risico’s op het werk worden veroorzaakt.

Wacht dus niet te lang met uw onderneming in regel te stellen met deze nieuwe regelgeving. U mag als werkgever immers verwachten dat de arbeidsinspectie volgend jaar extra aandacht zal besteden aan de naleving hiervan tijdens haar controles. Indien er nog onduidelijkheden zijn hieromtrent, dan staan onze advocaten arbeidsrecht en advocaten sociaal recht u graag bij met advies.