21 maart 2020
Contracteren in tijden van Corona: voorkomen is beter dan genezen.
Helaas is ook ons land momenteel volledig in de ban van de Coronacrisis. De overheidsmaatregelen werden hieromtrent nog verscherpt, waardoor ondernemingen met tal van praktische, juridische en financiële problemen worden geconfronteerd. In deze bijdrage belichten we het niet kunnen nakomen van contractuele verplichtingen. Wat als u een contract sluit, maar door de Coronacrisis niet meer tot de uitvoering ervan kan overgaan? Wat als u wordt geconfronteerd met niet-nakomen van verplichtingen door uw medecontractant die de Coronacrisis inroept? En hoe kan u nog veilig contracten sluiten in deze onzekere tijden? Forum Advocaten tracht enkele vragen voor u te beantwoorden.
B2B Contracten
Overmacht
Om in de juridische zin als ‘overmacht’ te worden gekwalificeerd, dient een situatie of gebeurtenis onvoorzienbaar en onvermijdelijk te zijn. Deze mag ook niet het gevolg zijn van eigen handelingen van de contractspartijen en dient zich voor te doen na de contractsluiting. De partij die in gebreke blijft, moet zodoende in de onmogelijkheid verkeren om de contractueel gestipuleerde verplichting(en) (tijdig) na te komen.
Zo kan een ondernemer overmacht inroepen indien verschillende personeelsleden ziek worden of in quarantaine dienen geplaatst te worden, zonder mogelijkheid van onmiddellijke vervanging of thuiswerk, waardoor een contract niet (tijdig) kan worden nagekomen.
Maar ook overheidsmaatregelen kunnen een vorm van overmacht uitmaken. Indien uit voorzorg wordt beslist dat u uw onderneming dient te sluiten (bijv. een fitnesscentrum) dan is dit ook een vorm van overmacht.
Niemand zal ontkennen dat de Coronacrisis onvoorzienbaar en onvermijdelijk is zodat u zich wellicht kunt beroepen op overmacht om uw contractuele verbintenissen op te schorten. Dit hoeft niet noodzakelijk in uw contract te zijn opgenomen omdat dit door de wet wordt bepaald (artt 1147-1148 B.W.).
Of het inroepen van de Coronacrisis als overmacht aanvaard wordt hangt af van de mate waarin de Coronacrisis een daadwerkelijke overmacht uitmaakt waardoor u uw verbintenissen tijdelijk of definitief niet meer kunt uitvoeren. Dit dient geval per geval bekeken te worden. Zo zal bijvoorbeeld een supermarkt niet zomaar zijn verbintenissen kunnen schorsen of beëindigen ten aanzien van de franchisegever of principaal aangezien voedingszaken wel geopend blijven en het contract kan worden uitgevoerd. Anders is het gesteld met bijvoorbeeld een caféuitbater die ten aanzien van de brouwerij overmacht kan inroepen (bijvoorbeeld wat de afname van dranken betreft) aangezien restaurants en cafés op overheidsbevel gesloten zijn geworden. Of nog zal een dienstverstrekker zoals een accountantskantoor met verschillende medewerkers geen overmacht kunnen inroepen om de boekhouding bij te werken en aangiftes in te dienen, aangezien ook van op afstand kan worden gewerkt.
Wat met nieuwe contracten?
Indien u nu een contract sluit dan zal u zich niet zomaar kunnen verschuilen achter de Coronacrisis om uw verplichtingen niet na te komen.
Immers zijn de pandemie en de overheidsmaatregelen die op heden genomen zijn wel bekend zodat deze situatie voorzienbaar is geworden. Wel blijft het onzeker hoe lang de pandemie en de ermee gepaard gaande maatregelen zullen duren.
Wanneer u in deze uitzonderlijke tijden een contract wil sluiten, kan u best het zekere voor het onzekere nemen. Zo doet u er goed aan om een overmachtsclausule in de overeenkomst op te nemen waarin u specifiek rekening houdt met de huidige Coronacrisis.
In een overmachtsclausule kunt u concrete voorwaarden en modaliteiten opnemen. Zo kunt u bijvoorbeeld opnemen wat wel of niet onder overmacht valt, binnen welke termijn de contractspartijen elkaar hiervan moeten verwittigen en hoe dit dient te gebeuren. Let op de bewoording van de clausules, om zo eventueel een onderscheid te kunnen maken tussen een ‘vertraging’ in de uitvoering van het contract en een ‘totale onmogelijkheid’ tot uitvoering. Vervolgens kan u stipuleren wat de gevolgen zijn van de overmacht.
Ook is het nuttig om een prijsherzieningsclausule in te lassen, gezien de crisis schaarste kan creëren met een stijging van de prijzen van bepaalde goederen tot gevolg, evenals een zogenaamde hardshipclausule. Voornoemde clausule heeft tot doel de gevolgen van onvoorziene omstandigheden contractueel te regelen.
Hardship onderscheidt zich van overmacht, omdat in deze de verdere uitvoering van de overeenkomst moeilijker, maar niet onmogelijk wordt. Dat kan tot gevolg hebben dat het contract in die zin zal worden aangepast in plaats van het te beëindigen. Clausules zoals deze vinden we vaak terug in overeenkomsten van langere duur of met opeenvolgende prestaties zoals licenties, distributie of grote bouwwerken. Het is van groot belang om een hardshipclausule en/of een hiermee gepaard gaande prijsherzieningsclausule zo volledig mogelijk in te vullen qua prijsaanpassing, indexatie,… Ook hier weer is het aangewezen om reeds rekening te houden met de huidige crisis die thans gekend en dus voorzienbaar is.
Het is dan ook meer dan aangewezen om nieuwe contracten op dit punt te laten reviseren.
Kortom, wat momenteel in het dagelijks leven geldt, geldt ook bij een contractsluiting: better safe than sorry!
Annelies Janssen, Roxanne Verelst & Frederic Rosiers
