Hoe wordt de werking van de besturen en administratieve rechtscolleges en de verhouding met de burger beïnvloed door het Coronavirus?

De federale regering heeft in de strijd tegen het Corona-virus een aantal dringende en uitzonderlijke maatregelen getroffen. Deze maatregelen hebben ook een impact op de dienstverlening van onder meer lokale overheden en de administratieve rechtscolleges. Daarnaast heeft de Vlaamse regering ook het licht op groen gezet voor het zogenaamde ‘Nooddecreet’ om een oplossing te bieden voor moeilijkheden m.b.t. urgente vergunningverlening en om te kunnen voorzien in aangepaste proceduretermijnen. Hierna bieden we u een beknopt overzicht van de belangrijkste maatregelen.

Maatregelen voor de werking van de besturen

De dienstverlening op het gemeentelijk niveau

In principe wordt er in alle gemeenten een minimale dienstverlening gegarandeerd. Echter, gelet op de social distancing-maatregelen dient men rekening te houden met een verminderde bezetting op de gemeentediensten waardoor de afhandeling van dossiers kan verschillen van gemeente tot gemeente.

Daarom is het raadzaam om steeds rechtstreeks contact op te nemen met de desbetreffende gemeentedienst indien u vragen heeft. De uitzonderlijke en aangepaste maatregelen worden immers permanent geëvalueerd en veranderen dagelijks.

De dienstverlening op het provinciaal niveau

Ook op het niveau van de provincies draagt men bij tot een maximale beperking van de verdere verspreiding van het Corona-virus. Zo zullen er bij de Deputatie van de provincie Antwerpen geen fysieke hoorzittingen meer plaatsvinden, maar kunnen partijen wel nog schriftelijk of telefonisch worden gehoord.

Het hoorrecht kan schriftelijk worden uitgeoefend door per e-mail (omgevingsberoepen@provincieantwerpen.be) of via het omgevingsloket uw standpunten mee te delen aan de Deputatie én aan alle gekende partijen.

Indien u toch mondeling uw standpunten zou willen toelichten, kan u ook verzoeken om telefonisch te worden gehoord. In dat geval dient u de dag voorafgaand aan de hoorzitting voor 12:00 uur één telefoonnummer per partij door te geven aan de Deputatie waarop u bereikt kan worden. Daarnaast dient u dit ook kenbaar te maken aan de andere betrokken partijen, zodat ook zij één telefoonnummer kunnen doorgeven.

Verder is het ook opnieuw aangeraden om steeds rechtstreeks contact op te nemen met de desbetreffende Deputatie indien u vragen heeft. De provinciale diensten blijven in principe steeds bereikbaar via e-mail of per telefoon. De getroffen maatregelen kunnen ook hier verschillen van provincie tot provincie.

Maatregelen voor de werking van de administratieve rechtscolleges

De werking van de dienst van de Bestuursrechtscolleges

Ook de DBRC – bestaande uit het Handhavingscollege, de Raad voor Vergunningsbetwistingen en de Raad voor Verkiezingsbetwistingen – heeft een aantal aangepaste maatregelen getroffen om de verspreiding van het Corona-virus zoveel als mogelijk tegen te gaan en de continuïteit van de dienstverlening te garanderen.

Zo worden procespartijen, die werden opgeroepen voor de zittingen van24 en 31 maart2020, met aandrang verzocht om af te zien van de behandeling van de vordering tot vernietiging ter zitting waardoor deze zaken vervolgens onmiddellijk in beraad kunnen worden genomen met het oog op een uitspraak.

Verder blijft ook de dienstverlening van de griffie gegarandeerd. Zo zal de griffie tijdens de openingsuren steeds bereikbaar zijn via e-mail of per telefoon en worden alle poststukken behandeld. Gedurende heel de maand2020 (en mogelijks langer) zullen de kantoren echter niet toegankelijk zijn voor externe bezoekers.

De werking van de Raad van State, afdeling bestuursrechtspraak

De zittingen van de afdeling Bestuursrechtspraak worden beperkt tot het absoluut noodzakelijke. Zo zullen onder meer alleen de vorderingen met uitdrukkelijke inroeping van de uiterst dringende noodzakelijkheid (UDN’s) worden ingeschreven op de rol, worden ingeleid en behandeld. Andere zittingen worden verplaatst naar een latere datum. In principe worden procederende partijen en hun advocaten hiervan tijdig verwittigd.

Verder is er ook een minimale dienstverlening bij de griffie. De griffie zal van 16 maart2020 tot en met 19 april2020 gesloten zijn voor het publiek.

In zeer dringende situaties kunnen rechtzoekenden wel gebruik maken van het telefoonnummer 02234 96 11 of van het e-mailadres dringend@raadvst-consetat.be.

Deze uitzonderlijke en voorlopige maatregelen worden permanent geëvalueerd en waar nodig aangepast.

De werking van de Raad van State, afdeling wetgeving

Ook de werking van de afdeling Wetgeving wordt aangepast. Verdere maatregelen hieromtrent zijn meegedeeld aan alle adviesvragende overheden. In principe wordt er echter wel naar gestreefd om de adviezen binnen de gevraagde termijn te verstrekken.

Een Nooddecreet met maatregelen inzake vergunningsplichten en proceduretermijnen

Een nooddecreet

In het Vlaams parlement werd op 18 maart2020 een Nooddecreet aangenomen waarbij er een vrijstelling wordt toegestaan voor de bouw en uitbating van bijkomende ziekenhuis- en andere verzorgingsfaciliteiten, evenals productiefaciliteiten voor geneesmiddelen en medisch materiaal én onderzoeksinstellingen die de gevolgen van deze noodsituatie voorkomen en opvangen.

Daarnaast is er ook een delegatie van bevoegdheden aan de Vlaamse regering om, indien sprake is van een civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid, dwingende proceduretermijnen op te schorten en/of te verlengen en om tijdelijk bepaalde procedureverplichtingen aan te passen.

Vrijstelling van de omgevingsvergunning

Net zoals in China reeds is voorgevallen en nu in Italië nog steeds het geval is, kan een aanhoudende crisis omtrent het Corona-virus leiden tot een grote impact op de bestaande gezondheidsstructuur. De capaciteit van zowel ziekenhuizen, verzorgingsinstellingen, laboratoria als faciliteiten voor de snelle productie van geneesmiddelen en medisch materiaal zal onder druk komen te staan en de vraag naar bijkomende extra (tijdelijke) faciliteiten is reëel.

Onze huidige regelgeving voorziet momenteel echter niet in een juridisch kader om op een snelle en efficiënte manier in deze uitzonderlijke omstandigheden een vrijstelling te kunnen verlenen voor de omgevingsvergunningsplicht. De vrijstellingsmogelijkheden die er al bestaan, hebben echter een beperkt toepassingsgebied en gelden niet voor bovengenoemde constructies.

Voorts is de Vlaamse overheid ertoe gehouden om vergunningsaanvragen binnen bepaalde termijnen te behandelen. Daarnaast moeten ook bepaalde procedurele verplichtingen worden gerespecteerd, bijvoorbeeld de organisatie van een openbaar onderzoek en het inwinnen van adviezen. Doorgaans bestaat ook een administratieve beroepsmogelijkheid, welke schorsende werking heeft.

Dit alles maakt dat een zeer snelle uitbreiding van de productiecapaciteit voor geneesmiddelen en medisch materiaal, de capaciteit van ziekenhuizen en andere verzorgingsinstellingen niet mogelijk is om een imminente civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid het hoofd te bieden.

Voorliggend decreet voorziet nu echter in een vrijstellingsmogelijkheid van de omgevingsvergunningsplicht. Deze afwijkingsregeling geldt overeenkomstig artikel 4, 3° van dit decreet alleen voor constructies, functiewijzigingen en exploitaties die tot doel hebben de productie van geneesmiddelen en medisch materiaal, de ziekenhuiscapaciteit en de capaciteit van andere zorgvoorzieningen, verzorgingsinrichtingen of onderzoeksinstellingen te verhogen of te verbeteren om de gevolgen van de civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid, zoals deze werd vastgesteld door de Vlaamse Regering, te voorkomen of te kunnen opvangen.

Bovendien bepaalt artikel 4,2° voorts ook dat de Vlaamse regering deze civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid kan laten vaststellen voor een periode van maximaal 180 opeenvolgende dagen. Deze periode kan worden verlengd voor een bijkomende periode van maximaal 180 opeenvolgende dagen.

De betrokken instanties kunnen na de vaststelling van de startdatum van een civiele noodsituatie meteen gebruik maken van voorliggende afwijkingsregeling, mits zij aan de gestelde voorwaarden voldoen. Farmaceutische bedrijven, bedrijven die medisch materiaal produceren, ziekenhuizen, zorgvoorzieningen, verzorgingsinrichtingen of (medische) onderzoeksinstelling vallen onder meer onder ‘betrokken instanties’. Men heeft echter geopteerd om géén limitatieve opsomming te geven van wat valt onder ‘betrokken instanties’, omdat men bewust het toepassingsgebied zo ruim mogelijk wil houden.

Voorts bepaalt artikel 4 van het Nooddecreet ook dat een instantie uiterlijk de dag voor de start van de werken of de exploitatie de Vlaamse Regering en de betrokken gemeente(n) in kennis moet stellen van de intentie om de afwijkingsregeling toe te passen. Het omgevingsloket is echter niet voorzien om een dergelijke kennisgeving te doen. Bijgevolg dient de kennisgeving te gebeuren door te mailen naar GOP.omgeving@vlaanderen.be of door een brief te sturen naar het Departement Omgeving.

Aangepaste proceduretermijnen en procedureverplichtingen

Mocht de coronacrisis (nog) grotere proporties aannemen, dan bestaat de kans dat er geen minimale dienstverlening kan gegarandeerd worden door de Vlaamse en lokale administraties waardoor de continuïteit van het Vlaamse bestuursapparaat in gedrang komt. Theoretisch zou dit als gevolg kunnen hebben dat bepaalde aanvragen niet binnen de gestelde termijnen behandeld worden of dat bepaalde adviestermijnen niet kunnen worden gerespecteerd.

Vandaar dat dit Nooddecreet, in deze uitzonderlijke situatie, de mogelijkheid voorziet in artikel 5 dat de Vlaamse regering kan besluiten om bepaalde dwingende termijnen op te schorten of te verlengen.

Daarnaast kan ook de noodzaak blijken om bepaalde procedurele verplichtingen tijdelijk aan te passen, denk maar aan de organisatie van een openbaar onderzoek of de organisatie van een hoorzitting. Zo kan er bijvoorbeeld voor worden geopteerd om een hoorzitting tijdelijk te vervangen door een schriftelijke procedure.

De toepassing door de Vlaamse Regering van deze uitzonderingssituatie is echter beperkt tot de duurtijd van de vastgestelde civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid.

We proberen duidelijkheid te scheppen in onzekere tijden en begrijpen dat al deze veranderingen niet evident zijn. Indien u hieromtrent nog vragen heeft, kan u altijd bij ons terecht.

Florentina Alimusaj & Reiner Tijs