8 oktober 2019

Categorieën: Overheidsrecht

Actueel procesbelang bij Raad van State op losse schroeven

“Een ambtenaar vecht een benoeming aan bij de Raad van State, maar gaat lopende de procedure zelf op pensioen. Heeft hij dan nog een voldoende belang bij de procedure?”

Het beschreven geval is een klassieker, waarbij de Raad van State er vanuit gaat dat het actueel belang van de verzoekende partij, zijnde de kans om benoemd te worden, teloor is gegaan op het moment dat hij op pensioen ging. In dergelijke gevallen verklaarde de Raad de vordering steevast onontvankelijk  wegens het gebrek aan een actueel belang. De klassieke leer in verband met het (actueel) procesbelang moet evenwel vandaag grondig herbekeken worden.

Procesbelang bij de Raad van State

Traditioneel zijn er twee grote toetsingsvoorwaarden bij de Raad van State inzake de ontvankelijkheid van een beroep tot nietigverklaring en/of schorsing. Enerzijds dient men tijdig een beroep in te stellen bij de Raad, anderzijds moet er steeds voldaan zijn aan de vereiste van het procesbelang. Dit procesbelang valt uiteen in verschillende voorwaarden, waaronder de vereiste van het actueel procesbelang. De laatste jaren is er een evolutie merkbaar, waarin we moeten vaststellen dat deze vereiste enorm aan belang heeft ingeboet.

Actueel belang

Een partij die beroep instelt bij de Raad van State moet steeds van een belang doen blijken bij zijn vordering, op straffe van onontvankelijkheid hiervan. Doorheen de jaren heeft de Raad van State in zijn jurisprudentie een heel leerstuk uitgewerkt over de vereisten met betrekking tot dit belang. Zo dient dit belang onder meer geoorloofd, wettig, zeker, persoonlijk, rechtstreeks maar ook actueel te zijn. Het actueel procesbelang houdt onder meer in dat een verzoeker niet alleen moet beschikken over een belang op het moment van het indienen van zijn beroep, maar ook op het moment dat de Raad van State uitspraak zou doen over dat beroep. Een verzoeker moet zijn belang aldus gedurende de gehele procedure ononderbroken aanhouden.

Omtrent het actueel belang is er al heel wat inkt gevloeid: zo kwam deze vereiste op losse schroeven te staan door twee arresten van de Raad van State van 21 juni 2018 en 15 januari 2019 waarin een versoepeling van deze vereiste werd gelezen. Waar voordien het ontbreken van het belang op het moment van de uitspraak steeds leidde tot de onontvankelijkheid van het beroep, was dit enkel nog het geval wanneer het verlies van belang het gevolg was een handeling die de verzoekende partij zelf had gesteld of had nagelaten te stellen én die hem persoonlijk verwijtbaar was.

Het einde van het actueel procesbelang?

Het arrest Vermeulen van 17 juli 2018 van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens leidde tot een veroordeling van de Belgische staat, waarbij de Raad van State op de vingers werd getikt vanwege zijn te formalistische en restrictieve interpretatie van het actueel procesbelang in het desbetreffend arrest van 22 maart 2019. In casu was de verzoekende partij niet geslaagd op een vergelijkend wervingsexamen, waardoor deze ook niet werd opgenomen in de wervingsreserve. De geldigheidsduur van de wervingsreserve was echter tijdens de loop van de procedure tot nietigverklaring verstreken en de Raad wees daarom dan ook het beroep van de verzoeker af wegens een gebrek aan actueel belang. Daarbij werd geen rekening gehouden met de impact van de procesduur op het verlies aan belang. Het EHRM stelde hierover dat de strenge rechtspraak van de Raad van State in strijd was met het recht op toegang tot de rechter, zoals gewaarborgd in artikel 6, §1 EVRM.

Arrest van 9 mei 2019

De invloed van de recente veroordeling door het EHRM blijkt duidelijk uit een recent arrest van 9 mei 2019 van de (Franstalige) 11de kamer van de Raad van State. In casu ging het om gelijkaardige feiten als bij het arrest Vermeulen van het EHRM: een ambtenaar vocht een benoeming aan en de geldigheidsduur van de wervingsreserve was verstreken tijdens de loop van de procedure. Waar de Raad van State in het arrest van 22 maart 2019 het beroep van de verzoekende partij had afgewezen wegens een gebrek aan actueel belang, stelde de Raad in dit arrest echter een prejudiciële vraag aan het Grondwettelijk Hof.

Het Grondwettelijk Hof zal nu moeten nagaan of de toepassing van de belangenvereiste (voortvloeiend uit artikel 19bis RvS-wet) al dan niet strijdig is met het gelijkheidsbeginsel en onevenredige beperkingen van de rechten van de betrokken partij met zich meebrengt. Immers, afhankelijk van het moment van het aanvechten van de wervingsreservetermijn (in het begin of op het einde) zou men op het moment van de behandeling van de zaak nog wel belang hebben, dan wel ondertussen geen belang meer hebben. Als uit dat laatste dan de onontvankelijkheid zou worden afgeleid, heeft zulks uiteraard ernstige en verregaande gevolgen.

Gelet op eerdere rechtspraak van het Hof in verband met de belangenvereiste lijkt het eerder niet onwaarschijnlijk dat de vraag bevestigend zal worden beantwoord. We volgen het verder op.

 

Auteurs: Florentina Alimusaj & Reiner Tijs

Ilse De Geyter

Ilse De Geyter is in de expertise bouw- en vastgoedrecht actief in bouwgeschillen en huur verhuur van onroerend goed. Haar directe communicatie, daadkracht en persoonlijke ervaring in eigen bouwprojecten komen van pas bij (zowel minnelijke als gerechtelijke) expertises en de opvolging van bouwgeschillen. Zij staat verschillende cliënten bij in de huur verhuur van vastgoed. In de expertise ondernemingsrecht is zij actief in contractenrecht, commerciële geschillen, tuchtrecht en incasso.

Zij is proactief, direct, resultaatgericht en nabij in de uitvoering.

Ilse De Geyter - Advocaat bouwrecht en vastgoedrecht

Jana Kern

Zij staat vooral de ondernemer, maar ook de werknemer bij in binnen- en buitenland, en dit in 6 talen. Deze meertalige ondersteuning zorgt ervoor dat internationale ondernemingen op maat worden geholpen in hun eigen taal.

Zij is energiek, perfectionistisch en gedreven om ieder project tot een goed einde te brengen.

Jana Kern - Advocaat Social recht en arbeidsrecht

Frederic Rosiers

Frederic Rosiers is actief in de praktijkgebieden “vennootschaps- en ondernemingsrecht” en “bouw, vastgoed en projectontwikkeling”. Hij behandelt dossiers inzake aandeelhoudersgeschillen, aandelentransacties, distributierecht en vastgoedtransacties, met inbegrip van erfpacht- vruchtgebruik- en opstalconstructies. Door zijn ervaring en pragmatische aanpak vertalen de contracten het bereikte commerciële evenwicht en anticiperen zij op mogelijke geschillen. Als opgeleid bemiddelaar worden geschillen indien mogelijk buiten de rechtbank om geregeld.

Frederic Rosiers - Advocaat bouwrecht en vastgoedrecht - ondernemingsrecht en vennootschapsrecht

Reiner Tijs

Reiner Tijs is gespecialiseerd in het overheidsrecht en het omgevingsrecht (ruimtelijke ordening, stedenbouw en milieu). Hij kan bogen op ruime expertise, jarenlange ervaring en een breed netwerk.

Reiner Tijs - Advocaat overheidsrecht en omgevingsrecht

Frédéric Dupon

Hij behandelt vooral dossiers die verband houden met het verbintenissenrecht, het bouwrecht en het handels- en economisch recht in ruime zin, met inbegrip van het zeerecht.

Frédéric Dupon - Advocaat bouwrecht, vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Sidney Van Wellen

Sidney Van Wellen studeerde in 2013 af als Master in de Rechten aan de Universiteit te Antwerpen en is sindsdien advocaat aan de Antwerpse Balie. Hij is advocaat bij Forum Advocaten sedert september 2018.

Hij is pragmatisch en betrokken om zo het best mogelijke resultaat te bereiken.

Sidney Van Wellen - Advocaat bouwrecht, vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Joram Maes

Joram Maes studeerde in 2015 af aan de Universiteit te Antwerpen als Master in de rechten en begon zijn carrière als advocaat in januari 2016 bij Forum Advocaten.

Hij is enthousiast, creatief en openhartig, eigenschappen die hij ook overbrengt in de behandeling van dossiers.

Joram Maes - Advocaat bouwrecht, overheidsrecht en omgevingsrecht

Annelies Janssen

Annelies Janssen behaalde in 2016 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen na in 2015 een Erasmus programma te hebben gevolgd in Zweden (Uppsala University).

Zij is optimistisch, warmhartig en oprecht.

Annelies Janssen - Advocaat bouwrecht en vastgoedrecht

Maxime Jeanray

Maxime behaalde in 2016 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen.

Hij is flexibel, positief en zet zijn schouders vol engagement onder verschillende projecten.

Maxime Jeanray - Advocaat Arbeidsrecht en sociaal recht

Inge van den Dorpel

Inge studeerde, na een eerdere opleiding aan het Koninklijk Muziekconservatorium te Brussel en een opleiding vertaler aan de Universiteit van Antwerpen, in 2016 af aan de Vrije Universiteit Brussel als Master in de rechten en begon haar carrière als advocaat in juni 2016 aan de balie Brussel.

Inge van den Dorpel - Advocaat Bouwrecht, omgevingsrecht en overheidsrecht

Maarten Verboven

Maarten is in 2017 afgestudeerd als Master in de rechten aan de Universiteit te Antwerpen na tevens een opleiding Rechtspraktijk aan de Karel de Grote Hogeschool te Antwerpen te hebben voltooid.

Hij is sociaal, gedreven en volhardend.

Maarten Verboven - Advocaat vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Geert de Hoon

Geert is advocaat bij Forum Advocaten sinds oktober 2019 en legt zich binnen het kantoor hoofdzakelijk toe op bijstand aan KMO’s en vrije beroepen in het burgerlijk recht en het ondernemingsrecht. Hij staat cliënten bij tijdens de opmaak van contracten, onderhandelingen en adviesverlening alsook tijdens het voeren van procedures voor de burgerlijke hoven en rechtbanken. Verder staat hij cliënten graag bij in dossiers inzake het onderwijsrecht.

Geert de Hoon - Advocaat bouwrecht en ondernemingsrecht

Roxanne Verelst

Roxanne behandelt binnen het kantoor hoofdzakelijk dossiers met betrekking tot de bijstand van KMO’s, particulieren en vrije beroepen in burgerlijke en handelszaken, alsook zaken binnen het vennootschapsrecht en het vastgoedrecht.

Roxanne Verelst - Advocaat ondernemingsrecht en vennootschapsrecht

Justine Heureux

Justine behaalde in 2020 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen en in 2021 de titel van Master in het vennootschapsrecht aan de Katholieke Universiteit van Leuven.

Justine is oprecht, warmhartig en enthousiast. Zij behandelt uw dossier met veel zorg.

Justine Heureux - Advocaat vennootschapsrecht

Inne Royackers

Inne Royackers behaalde in juni 2022 met onderscheiding de titel van Master in de Rechten aan de Katholieke Universiteit Leuven, waarbij ze zich specialiseerde in het privaat- en strafrecht. Gedurende haar opleiding studeerde ze een half jaar aan l’Université Jean Moulin III te Lyon (Frankrijk). Haar masterscriptie schreef ze onder het promotorschap van prof. dr. B. Tilleman over de aansprakelijkheid van bouwactoren in een bouwteam.

Sinds september 2022 is Inne ingeschreven als advocaat aan de Antwerpse balie. Bij Forum Advocaten legt ze zich vooral toe op bouw- en vastgoedrecht.

Inne Royackers - Advocaat bouwrecht, vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Jill Naets

Jill Naets behaalde in 2023 met onderscheiding de titel van Master in de Rechten aan de Universiteit Antwerpen, waarbij ze zich specialiseerde in het sociaal recht en het strafrecht. Eerder behaalde ze ook de professionele bachelor bedrijfsmanagement – rechtspraktijk aan de Karel de Grote Hogeschool te Antwerpen.

Ze is sinds 2023 advocaat bij Forum Advocaten en ze legt zich binnen het kantoor vooral toe op het sociaal recht (arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht). Ze is behulpzaam, nauwkeurig en proactief.

Jill Naets - Advocaat arbeidsrecht en sociaal recht

Yani Brems

Yani Brems behaalde in 2023 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen. Zij is advocaat bij Forum advocaten sinds mei 2024 en behandelt binnen het kantoor vooral dossiers inzake ruimtelijke ordening en stedenbouw.

Yani Brems - Advocaat bouwrecht en omgevingsrecht