Ontslagmotivering én kennelijk onredelijk ontslag nu ook voor contractuelen in de overheidssector!

Op 14 februari 2024 werd het tienjarig jubileum gevierd van cao nr. 109, dewelke het recht op ontslagmotivering en het kennelijk onredelijk ontslag heeft ingevoerd in de privésector. Als kers op de taart werd er in februari 2024 dan ook een wetsontwerp aangenomen die een gelijkaardige regeling invoert voor de contractuele werknemers in de overheidssector. In deze blog leest u alles wat u moet weten over deze nieuwe regelgeving!   

Een leemte in de wetgeving

Op 14 februari 2014 werd cao nr. 109 ingevoerd dewelke het recht op ontslagmotivering, alsook het kennelijk onredelijk ontslag regelt. Deze cao is slechts van toepassing op de werkgevers en werknemers in de privésector. De contractuelen uit de overheidssector vallen dus derhalve buiten het toepassingsgebied.

De arbeiders in de overheidssector konden aanvankelijk wel nog een beroep doen op artikel 63 van de Arbeidsovereenkomstenwet, al werd deze bepaling niet veel later door het Grondwettelijk Hof ongrondwettig verklaard. Conform de rechtspraak van het Hof kwam het dan ook aan de rechtscolleges toe om de rechten van zowel bedienden, alsook arbeiders uit de overheidssector zonder discriminatie te vrijwaren wanneer er sprake was van een kennelijk onredelijk ontslag. Concreet moesten de rechtscolleges volgens het Hof aldus cao nr. 109 naar analogie toepassen op de contractuele werknemers uit de overheidssector, al waren de rechtscolleges zelf het hier niet volledig mee eens. Dit zorgde dus voor heel wat rechtsonzekerheid in de praktijk.

Op 18 januari 2024 werd uiteindelijk een wetsontwerp tot motivering van ontslag en kennelijk onredelijk ontslag van contractuele werknemers in de overheidssector ingediend in de Kamer, waarvan de uiteindelijke tekst op 29 februari 2024 werd aangenomen. Hiermee wordt aldus een grote leemte in de wetgeving weggewerkt.

Wet tot motivering van ontslag en kennelijk onredelijk ontslag van contractuele werknemers in de overheidssector

 Personeel toepassingsgebied

 De nieuwe wet is van toepassing op werknemers met een arbeidsovereenkomst, wiens werkgever niet onder het toepassingsgebied van de cao-wet vallen. Met andere woorden betekent dit dus dat de werknemers met een arbeidsovereenkomst uit de publieke sector onder het toepassingsgebied vallen.

De wet zal echter niet altijd van toepassing zijn, daar bepaalde ontslagsituaties uitdrukkelijk uitgesloten worden. Zo zullen de regels niet toegepast worden op werknemers die worden ontslagen:

• Tijdens de eerste zes maanden van hun tewerkstelling;
• Tijdens een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid;
• Tijdens een overeenkomst voor tewerkstelling van studenten;
• Omwille van een dringende reden;
• Om aan de voor onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst een einde te maken vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin de werknemer de wettelijke pensioenleeftijd heeft bereikt;
• En waarbij een bijzondere ontslagprocedure werd vastgelegd door of krachtens een wettelijke norm.

Horen werknemer en automatische ontslagmotivering

De nieuwe wet voorziet bovendien ook in een voorafgaand gesprek tussen werkgever en werknemer. Vooraleer de werkgever in de overheidssector overgaat tot een ontslag van een werknemer om redenen die verband houden met zijn persoon of gedrag, dient de werkgever de desbetreffende werknemer vooraf uit te nodigen en te horen over de feiten.

Indien de werkgever na het gesprek beslist om over te gaan tot ontslag, dan dient de kennisgeving van het ontslag schriftelijk te gebeuren met vermelding van de concrete redenen voor het ontslag. De schriftelijke kennisgeving moet alle elementen bevatten die het voor de werknemer mogelijk maken om de concrete redenen te kennen die tot zijn ontslag hebben geleid.

Indien de werkgever deze regel niet naleeft, en aldus overgaat tot ontslag zonder de werknemer vooraf te horen of zonder de concrete redenen mee te delen, dan is de werkgever een vergoeding verschuldigd die overeenstemt met twee weken loon. De kennisgeving van de opzegging blijft echter wel gewoon geldig.

Deze verplichting voor werkgevers in de overheidssector betreft echter een groot verschil met de toepasselijke regels in de privésector. Cao nr. 109, dewelke van toepassing is op de werknemers in de privésector, voorziet namelijk niet in een recht voor de werknemers om vooraf gehoord te worden. Bovendien is er in de privésector ook geen automatische kennisgeving van de ontslagredenen, maar dienen werknemers zelf hun ontslagmotivering op te vragen bij hun werkgever.

Kennelijk onredelijk ontslag

Voorts moeten de werkgevers uit de publieke sector zich onthouden van enige ontslaghandeling ten aanzien van een werknemer die in dienst is genomen voor onbepaalde tijd, gebaseerd op redenen die geen verband houden met de geschiktheid of het gedrag van de werknemer of die niet berusten op de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming, de instelling of de dienst en waartoe nooit beslist zou zijn door een normale en redelijke werkgever.

De werkgever die echter wel overgaat tot een ontslag dat als kennelijk onredelijk kan worden beschouwd is aan de werknemer een schadevergoeding verschuldigd die overeenstemt met minimaal drie en maximaal zeventien weken loon.

De schadevergoeding voor een kennelijk onredelijk ontslag kan bovendien niet gecumuleerd worden met enige andere vergoeding die de werkgever verschuldigd is naar aanleiding van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst, met uitzondering van:

• De opzeggingsvergoeding;
• De niet-concurrentievergoeding;
• De uitwinningsvergoeding;
• De aanvullende vergoeding die boven op de sociale uitkeringen wordt betaald.

De regeling die in werking treedt in de overheidssector is, wat dit punt betreft, volledig analoog aan de regeling inzake het kennelijk onredelijk ontslag in de privésector.

Inwerkingtreding

Het is nu dan ook afwachten op de inwerkingtreding van de nieuwe wet. De nieuwe wet tot motivering van ontslag en kennelijk onredelijk ontslag van contractuele werknemers in de overheidssector zal maar in werking treden op de eerste dag van de tweede maand waarin de wet gepubliceerd werd in het Belgische Staatsblad.

Heeft u vragen over deze nieuwe wet of heeft u nood aan bijstand nadat u geconfronteerd werd met een kennelijk onredelijk ontslag? Contacteer dan zeker een van onze specialisten arbeidsrecht zodat wij u op maat kunnen adviseren. Ook voor al uw andere vragen met betrekking tot het arbeidsrecht en het sociaal recht kan u bij ons terecht.