7 augustus 2023

Groepsvennootschappen: beslissingen van bovenaf blindelings uitvoeren als bestuurder kan uw aansprakelijkheid in het gedrang brengen

Bestuurders moeten steeds het eigen belang van de vennootschap vooropstellen. Dit geldt ook als de vennootschap deel uitmaakt van een groep van vennootschappen.

Bepaalde verrichtingen die door de groep worden opgelegd kunnen op het eerste gezicht in het nadeel van een bepaalde groepsvennootschap zijn en dus ingaan tegen het belang van deze vennootschap.

Hoe gaat u als bestuurder van deze groepsvennootschap hiermee om? Weigeren is delicaat omdat bepaalde verrichtingen van bovenaf worden opgelegd. Anderzijds wenst u ook niet aansprakelijk gesteld te worden wanneer het mis zou lopen.

Het vennootschapsbelang vs. het groepsbelang

Als bestuurder moet u handelen in het belang van de vennootschap.

In een enge opvatting is het vennootschapsbelang te herleiden tot het collectief winstbelang van haar huidige en toekomstige aandeelhouders, aldus het Hof van Cassatie in zijn arrest van 28/11/2013.

In een ruimere opvatting daarentegen gaat het niet alleen om het belang van de aandeelhouders, maar ook over de belangen van andere zogenaamde stakeholders zoals de werknemers, de schuldeisers, de gemeenschap, edm.

Indien een vennootschap deel uitmaakt van een groep, bestaat er naast het vennootschapsbelang ook het groepsbelang.

De notie groepsbelang dient anders te worden ingevuld dan de notie vennootschapsbelang gezien de groep niet als dusdanig over rechtspersoonlijkheid beschikt. Elke handeling binnen de groep moet worden toegerekend aan de individuele vennootschappen. Elke groepsbeslissing moet genomen worden door een orgaan van een vennootschap en de rechtsgeldigheid van deze beslissing zal dan ook steeds beoordeeld moeten worden op individueel niveau.

Richtlijnen om een groepsverrichting te beoordelen

Het groepsbelang mag evenwel niet zomaar boven het individuele vennootschapsbelang worden geplaatst. Het groepsbelang moet binnen de perken van het vennootschapsbelang blijven.

Deze gedachte komt voort uit de Rozenblum-doctrine, een arrest van het Franse Hof van Cassatie van 4 februari 1985.

Uit de Rozenblum-doctrine volgt dat een moedervennootschap van een dochtervennootschap kan eisen om haar eigen belang op te offeren ten voordele van de groep.

U kunt als bestuurder van een dochtervennootschap bij het nemen van een beslissing onder bepaalde voorwaarden aldus rekening houden met het groepsbelang.

Opdat dergelijke beslissing rechtsgeldig is, moet aan drie cumulatieve voorwaarden voldaan zijn:
(i) de offers moeten kaderen binnen een gemeenschappelijk groepsbelang, beoordeeld vanuit een uitgewerkt gemeenschappelijk beleid voor de hele groep;
(ii) de offers kennen enige tegenprestatie en er bestaat een zeker evenwicht tussen de lasten die de verschillende groepsvennootschappen dragen, en
(iii) de lasten gaan de financiële draagkracht van de vennootschap niet te boven.

De handeling van de groep moet dus enig voordeel opleveren voor de dochtervennootschap en mag het evenwicht tussen de respectieve verbintenissen die de verschillende groepsvennootschappen opnemen in het belang van de groep niet verbreken. Verder moet de handeling ook binnen de financiële mogelijkheden liggen van de groep.

Het belang van de groep waartoe de vennootschap behoort, kan evenwel het vennootschapsbelang mede inkleuren. Indien bijvoorbeeld de cash pool binnen de groep het thesauriebeheer van de groep verbetert, dan heeft dit onrechtstreeks wel tot gevolg dat ook de (groeps)vennootschap er beter van wordt, ook al betekent dit dat gelden wegvloeien van de groepsvennootschap naar een centraliserende groepsvennootschap.

Wat bij nakende insolventie?

De spreidstand tussen het individuele vennootschapsbelang en het groepsbelang wordt op scherp gesteld ingeval van nakende insolventie in hoofde van de centraliserende of een andere deelnemende vennootschap.

Wanneer er sprake is van een dreigende insolvabiliteit weegt het schuldeisersbelang zwaarder door dan het vennootschaps- of groepsbelang. Met name mag de groepsverrichting niet tot gevolg hebben dat in geval van zogenaamde samenloop de gelijkheid van de schuldeisers wordt doorbroken en/of dat de vennootschap zich onvermogend maakt. Hetzelfde geldt wanneer de groepsverrichting kennelijk geen voordelen meer kan opleveren, omdat er sprake is van een nakende insolventie van de ontvangende vennootschap.

Indien niet aan de voormelde drie cumulatieve voorwaarden van de Rozenblum-doctrine is voldaan dan kan de groepsverrichting op de korrel worden genomen en kan dit leiden tot bestuurdersaansprakelijkheid.

Tevens kunnen benadeelde schuldeisers of de curator bepaalde groepsverrichtingen niet-tegenwerpelijk laten verklaren wanneer aan de voorwaarden van de Rozenblum-doctrine niet voldaan werd.

Van belang is dan ook om te voorzien in een adequate verslaggeving en uitgebalanceerde afspraken tussen de groepsvennootschappen zodat te allen tijde kan aangetoond worden dat een groepsverrichting voldoet aan de gestelde voorwaarden.

Heeft u vragen omtrent de invulling van het groeps- en vennootschapsbelang? Neem dan zeker contact op met onze gespecialiseerde advocaten vennootschapsrecht zodat wij u op maat kunnen adviseren. Ook voor al uw andere vragen met betrekking tot het ondernemings- en vennootschapsrecht kan u bij ons terecht

Ilse De Geyter

Ilse De Geyter is in de expertise bouw- en vastgoedrecht actief in bouwgeschillen en huur verhuur van onroerend goed. Haar directe communicatie, daadkracht en persoonlijke ervaring in eigen bouwprojecten komen van pas bij (zowel minnelijke als gerechtelijke) expertises en de opvolging van bouwgeschillen. Zij staat verschillende cliënten bij in de huur verhuur van vastgoed. In de expertise ondernemingsrecht is zij actief in contractenrecht, commerciële geschillen, tuchtrecht en incasso.

Zij is proactief, direct, resultaatgericht en nabij in de uitvoering.

Ilse De Geyter - Advocaat bouwrecht en vastgoedrecht

Jana Kern

Zij staat vooral de ondernemer, maar ook de werknemer bij in binnen- en buitenland, en dit in 6 talen. Deze meertalige ondersteuning zorgt ervoor dat internationale ondernemingen op maat worden geholpen in hun eigen taal.

Zij is energiek, perfectionistisch en gedreven om ieder project tot een goed einde te brengen.

Jana Kern - Advocaat Social recht en arbeidsrecht

Frederic Rosiers

Frederic Rosiers is actief in de praktijkgebieden “vennootschaps- en ondernemingsrecht” en “bouw, vastgoed en projectontwikkeling”. Hij behandelt dossiers inzake aandeelhoudersgeschillen, aandelentransacties, distributierecht en vastgoedtransacties, met inbegrip van erfpacht- vruchtgebruik- en opstalconstructies. Door zijn ervaring en pragmatische aanpak vertalen de contracten het bereikte commerciële evenwicht en anticiperen zij op mogelijke geschillen. Als opgeleid bemiddelaar worden geschillen indien mogelijk buiten de rechtbank om geregeld.

Frederic Rosiers - Advocaat bouwrecht en vastgoedrecht - ondernemingsrecht en vennootschapsrecht

Reiner Tijs

Reiner Tijs is gespecialiseerd in het overheidsrecht en het omgevingsrecht (ruimtelijke ordening, stedenbouw en milieu). Hij kan bogen op ruime expertise, jarenlange ervaring en een breed netwerk.

Reiner Tijs - Advocaat overheidsrecht en omgevingsrecht

Frédéric Dupon

Hij behandelt vooral dossiers die verband houden met het verbintenissenrecht, het bouwrecht en het handels- en economisch recht in ruime zin, met inbegrip van het zeerecht.

Frédéric Dupon - Advocaat bouwrecht, vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Sidney Van Wellen

Sidney Van Wellen studeerde in 2013 af als Master in de Rechten aan de Universiteit te Antwerpen en is sindsdien advocaat aan de Antwerpse Balie. Hij is advocaat bij Forum Advocaten sedert september 2018.

Hij is pragmatisch en betrokken om zo het best mogelijke resultaat te bereiken.

Sidney Van Wellen - Advocaat bouwrecht, vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Joram Maes

Joram Maes studeerde in 2015 af aan de Universiteit te Antwerpen als Master in de rechten en begon zijn carrière als advocaat in januari 2016 bij Forum Advocaten.

Hij is enthousiast, creatief en openhartig, eigenschappen die hij ook overbrengt in de behandeling van dossiers.

Joram Maes - Advocaat bouwrecht, overheidsrecht en omgevingsrecht

Annelies Janssen

Annelies Janssen behaalde in 2016 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen na in 2015 een Erasmus programma te hebben gevolgd in Zweden (Uppsala University).

Zij is optimistisch, warmhartig en oprecht.

Annelies Janssen - Advocaat bouwrecht en vastgoedrecht

Maxime Jeanray

Maxime behaalde in 2016 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen.

Hij is flexibel, positief en zet zijn schouders vol engagement onder verschillende projecten.

Maxime Jeanray - Advocaat Arbeidsrecht en sociaal recht

Inge van den Dorpel

Inge studeerde, na een eerdere opleiding aan het Koninklijk Muziekconservatorium te Brussel en een opleiding vertaler aan de Universiteit van Antwerpen, in 2016 af aan de Vrije Universiteit Brussel als Master in de rechten en begon haar carrière als advocaat in juni 2016 aan de balie Brussel.

Inge van den Dorpel - Advocaat Bouwrecht, omgevingsrecht en overheidsrecht

Maarten Verboven

Maarten is in 2017 afgestudeerd als Master in de rechten aan de Universiteit te Antwerpen na tevens een opleiding Rechtspraktijk aan de Karel de Grote Hogeschool te Antwerpen te hebben voltooid.

Hij is sociaal, gedreven en volhardend.

Maarten Verboven - Advocaat vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Geert de Hoon

Geert is advocaat bij Forum Advocaten sinds oktober 2019 en legt zich binnen het kantoor hoofdzakelijk toe op bijstand aan KMO’s en vrije beroepen in het burgerlijk recht en het ondernemingsrecht. Hij staat cliënten bij tijdens de opmaak van contracten, onderhandelingen en adviesverlening alsook tijdens het voeren van procedures voor de burgerlijke hoven en rechtbanken. Verder staat hij cliënten graag bij in dossiers inzake het onderwijsrecht.

Geert de Hoon - Advocaat bouwrecht en ondernemingsrecht

Roxanne Verelst

Roxanne behandelt binnen het kantoor hoofdzakelijk dossiers met betrekking tot de bijstand van KMO’s, particulieren en vrije beroepen in burgerlijke en handelszaken, alsook zaken binnen het vennootschapsrecht en het vastgoedrecht.

Roxanne Verelst - Advocaat ondernemingsrecht en vennootschapsrecht

Justine Heureux

Justine behaalde in 2020 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen en in 2021 de titel van Master in het vennootschapsrecht aan de Katholieke Universiteit van Leuven.

Justine is oprecht, warmhartig en enthousiast. Zij behandelt uw dossier met veel zorg.

Justine Heureux - Advocaat vennootschapsrecht

Inne Royackers

Inne Royackers behaalde in juni 2022 met onderscheiding de titel van Master in de Rechten aan de Katholieke Universiteit Leuven, waarbij ze zich specialiseerde in het privaat- en strafrecht. Gedurende haar opleiding studeerde ze een half jaar aan l’Université Jean Moulin III te Lyon (Frankrijk). Haar masterscriptie schreef ze onder het promotorschap van prof. dr. B. Tilleman over de aansprakelijkheid van bouwactoren in een bouwteam.

Sinds september 2022 is Inne ingeschreven als advocaat aan de Antwerpse balie. Bij Forum Advocaten legt ze zich vooral toe op bouw- en vastgoedrecht.

Inne Royackers - Advocaat bouwrecht, vastgoedrecht en ondernemingsrecht

Jill Naets

Jill Naets behaalde in 2023 met onderscheiding de titel van Master in de Rechten aan de Universiteit Antwerpen, waarbij ze zich specialiseerde in het sociaal recht en het strafrecht. Eerder behaalde ze ook de professionele bachelor bedrijfsmanagement – rechtspraktijk aan de Karel de Grote Hogeschool te Antwerpen.

Ze is sinds 2023 advocaat bij Forum Advocaten en ze legt zich binnen het kantoor vooral toe op het sociaal recht (arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht). Ze is behulpzaam, nauwkeurig en proactief.

Jill Naets - Advocaat arbeidsrecht en sociaal recht

Yani Brems

Yani Brems behaalde in 2023 de titel van Master in de rechten aan de Universiteit van Antwerpen. Zij is advocaat bij Forum advocaten sinds mei 2024 en behandelt binnen het kantoor vooral dossiers inzake ruimtelijke ordening en stedenbouw.

Yani Brems - Advocaat bouwrecht en omgevingsrecht