Ode aan de onbeslagbare koe

De wetgever is al enkele jaren bezig met een modernisering van allerlei wetgeving. Zo werden de laatste jaren het vennootschapsrecht en het burgerlijk wetboek in een nieuw jasje gestoken en werkt men tevens aan een actualisering van het strafwetboek. Recent heeft het federaal parlement ook een wetswijziging goedgekeurd die de regelgeving omtrent onbeslagbare goederen aanpast aan de noden van de huidige samenleving.

Waarom zijn bepaalde goederen onbeslagbaar?

Wanneer een schuldenaar veroordeeld wordt tot betaling van een bepaalde schuld en hij niet vrijwillig tot betaling overgaat, kan de schuldeiser de rechterlijke beslissing laten uitvoeren. Concreet wil dit zeggen dat hij een gerechtsdeurwaarder kan gelasten om uitvoerend beslag te leggen op de goederen van de schuldenaar, zodat diens schuld betaald kan worden uit de opbrengst van de verkoop van deze goederen.

Artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek bevat echter een lijst van goederen die niet in beslag kunnen worden genomen. De wetgever heeft hiermee een evenwicht willen vinden tussen enerzijds de noodzaak voor de schuldeisers om betaling van hun schulden te verkrijgen en anderzijds de wens om de beslagene nog een zeker menswaardig bestaan te garanderen.

Welke goederen zijn onbeslagbaar?

De wetgever heeft verschillende goederen opgesomd welke volgens hem onontbeerlijk zijn voor een menswaardig bestaan. Het betreft o.m. het nodige bed en beddegoed van de beslagene en zijn gezin, hun kleren, een toestel om warme maaltijden te bereiden, één verlichtingstoestel per bewoonde kamer, de levensmiddelen en brandstof die de beslagene en zijn gezin voor een maand nodig hebben, etc. Kortom, de meest essentiële zaken om een menswaardig leven te kunnen leiden.

Daarnaast heeft de wetgever de godsdienstvrijheid willen beschermen door ook de voorwerpen die dienen voor de uitoefening van de eredienst als onbeslagbaar te beschouwen.

Voorts heeft de wetgever ook steeds oog gehad voor de mogelijkheid van de beslagene (en voortaan ook van zijn echtgenoot of wettelijk samenwonende) om zijn (hun) beroep te kunnen blijven uitoefenen, reden waarom de goederen die de beslagene daarvoor volstrekt nodig heeft tot een bedrag van 2.500,00 EUR (op het tijdstip van het beslag) eveneens als onbeslagbaar werden beschouwd.

Echter, kon de wakkere burger tot voor kort vaststellen dat de wetgever ook volgende zaken onbeslagbaar had verklaard:

“een koe, of twaalf schapen of geiten, naar keuze van de beslagene, alsmede een varken en vierentwintig dieren van de hoenderhof, met het stro, voeder en graan, nodig voor het strooisel en de voeding van dat vee gedurende één maand”

Dit prachtige anachronisme dateert uit vervlogen tijden waarin onze contreien gekenmerkt werden door een meer rurale samenleving waar de veestapel vaak tot de belangrijkste vermogensbestanddelen van een gezin behoorde.

Het hoeft niet gezegd dat deze bepaling al lang niet meer voldoet aan de huidige noden van de samenleving. Om deze reden heeft de wetgever de bescherming van de veestapel van het gezin ingeruild voor een onbeslagbaarheid van een computer met internetverbinding en een printer.

Daarnaast zal ook de mobiele telefoon van de beslagene, zijn echtgenoot of wettelijk samenwonende en de kinderen ten laste van de beslagene die onder hetzelfde dak wonen, tot een waarde van 500 euro per telefoon voortaan onbeslagbaar zijn. Indien voormeld bedrag wordt overschreden, wordt er in ieder geval ten minste één mobiele telefoon van inbeslagname vrijgesteld.

De wetgever heeft misschien even op zich laten wachten, maar in 2023 is hij tot het besef gekomen dat de meeste mensen meer belang hechten aan hun computer en mobiele telefoon dan aan hun fictieve veestapel. Ach, het had toch iets romantisch, de band tussen de schuldenaar en zijn onbeslagbare koe.