Aandelenopties, een fiscaal voordelig regime

Aandelenopties versterken niet alleen de band en het engagement van de medewerkers ten aanzien van hun opdrachtgever, maar de ontvangers van de aandelenopties worden daarop ook nog eens gunstig belast. Het voordeel bij aandelenopties is dat er geen belastingen op het werkelijk voordeel worden betaald, maar slechts een (lager) forfaitair geraamd voordeel.

Aandelenopties zijn bijgevolg een interessant verloningsmechanisme, maar de forfaitaire belasting op dit voordeel moet vooraf worden betaald, zonder garantie op meerwaarde op de betreffende aandelen.

 

Een aandelenoptie

Een aandelenoptie is kortgezegd het recht om, gedurende een welbepaalde termijn, een bepaald aantal aandelen aan te kopen of, naar aanleiding van de verhoging van het kapitaal van een vennootschap, op een bepaald aantal aandelen in te schrijven tegen een vastgestelde of nog vast te stellen prijs.

Een aandelenoptie is dus een overeenkomst. De verkrijger van de optie verkrijgt vanwege de overdrager het recht om een bepaald aantal aandelen van de vennootschap te verwerven tegen een vooraf vastgestelde prijs, de uitoefenprijs, en dit gedurende een bepaalde periode, de periode van de uitoefening.

Het lichten van de aandelenoptie is interessant wanneer de reële waarde van de aandelen hoger is dan de uitoefenprijs, omdat de verkrijger van de optie dan een meerwaarde kan realiseren.

Jan verwerft het recht om 10 aandelen te verwerven aan een uitoefenprijs van 100 EUR per aandeel. Na vier jaar is er een derde overnemer voor het bedrijf in kwestie die 500 EUR per aandeel biedt. Jan is in de mogelijkheid om zijn optie te lichten en betaalt 100 EUR per aandeel en verkoopt vervolgens de aandelen door aan de derde overnemer voor 500 EUR zodat hij per aandeel een meerwaarde realiseert van 400 EUR.

Deze meerwaarde kan een incentive zijn voor de inspanningen van medewerkers van een onderneming en kan een mooie aanvulling vormen op hun verloning waarbij bovendien een gunstig fiscaal regime geldt.

De medewerker ontvangt dus een voordeel, want hij of zij kan de aandelen van een onderneming kopen met korting, of gratis verkrijgen, en dit desgevallend met het oog op het realiseren van een meerwaarde bij de latere verkoop van die verworven/verkregen aandelen. Doch zijn er ook voor de onderneming zelf talrijke financiële en niet-financiële voordelen verbonden aan aandelenopties. De medewerkers van de onderneming kunnen namelijk gemotiveerd worden door het uitreiken van aandelenopties en zo meewerken aan de groei van de onderneming. De wetgever heeft dit alles ook ingezien en een gunstig fiscaal en sociaal zekerheidsrechtelijk klimaat gecreëerd om aandelenopties toe te kennen aan medewerkers.

 

Het fiscaal gunstregime enkel voor natuurlijke personen

Het fiscaal gunstregime inzake aandelenopties werd ingevoerd door de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgisch actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen (“Aandelenoptiewet”).

Dit fiscaal gunstregime geldt enkel ten behoeve van natuurlijke personen die de opties verwerven die een beroepswerkzaamheid uitoefenen voor de vennootschap waarvan opties op haar aandelen worden toegekend.  Rechtspersonen die opties verwerven genieten niet van dit gunstregime. Het toepassingsgebied van voormelde wet is zeer ruim. De begunstigden kunnen zowel werknemers, bedrijfsleiders, en bestuurders zijn.

Artikel 42 van voornoemde wet bepaalt dat een aandelenoptie binnen de Aandelenoptiewet valt indien zij (i) in een schriftelijk en gedateerd aanbod is opgenomen, (ii) ten laatste op de zestigste dag na dat aanbod is aanvaard en (iii) schriftelijk is aanvaard.

Op dit principe bestaan er twee uitzonderingen met name:

• indien de prijs van de uitoefening van de optie lager is dan de op het ogenblik van het aanbod geldende waarde van de aandelen waarop de optie betrekking heeft;
• indien de optie, op het ogenblik van het aanbod of tot op de vervaldag van de termijn van uitoefening van de optie, bedingen bevat, die tot doel hebben een zeker voordeel aan de begunstigde van de optie te verlenen.

Zodra de optie is toegekend, maakt zij deel uit van het privévermogen. Het verkrijgen van de optie wordt forfaitair belast in de personenbelasting, zijnde een percentage op de waarde van de aandelen waarvoor de optie wordt uitgereikt op het moment van de toekenning ervan. De later gerealiseerde meerwaarde op de aandelen is dan belastingvrij gezien deze wettelijk geacht worden normale verrichtingen van het beheer van een privévermogen te zijn. Kortom, men betaalt geen personenbelasting op de meerwaarde, maar op een forfaitair voordeel bij het verkrijgen van de opties.

Het belastbaar bedrag van het voordeel is in principe gelijk aan 18% van de waarde van de aandelen waarvoor de opties werden uitgereikt. Wanneer de optie echter wordt toegekend voor een periode van meer dan vijf jaar, dan wordt het belastbaar voordeel verhoogd met 1% per jaar.

Het belastbaar voordeel wordt gehalveerd (dus 9%, desgevallend vermeerderd met 0,5% per jaar of deel van een jaar dat de periode van vijf jaar overschrijdt) indien aan volgende voorwaarden voldaan wordt:

• de aandelenoptie moet betrekking hebben op aandelen van de vennootschap ten behoeve van wie de beroepswerkzaamheid wordt uitgeoefend of op aandelen van een bovenliggende vennootschap (holding);
• de uitoefenprijs van de optie moet definitief worden vastgesteld op het ogenblik van het aanbod;
• de optie mag niet worden uitgeoefend voor het einde van het derde kalenderjaar na het jaar waarin het aanbod heeft plaatsgevonden, noch na het einde van het tiende jaar;
• de optie mag niet onder levenden worden overgedragen; en
• het risico op waardevermindering van de achterliggende aandelen mag niet afgedekt worden door de vennootschap die de optie toekent;
• de medewerker biedt zijn/haar diensten niet aan via een managementvennootschap.

Het belastbaar voordeel wordt samengeteld met de overige beroepsinkomsten en is belastbaar in de personenbelasting tegen de progressieve tarieven.

Op de uitoefening van de optie en de latere verwezenlijking van een meerwaarde bij de verkoop van de aandelen, wordt geen belasting geheven.

In het voorbeeld zal Jan bij toekenning van de optie belast worden op 9% van 1.000 EUR of 90 EUR. De later gerealiseerde meerwaarde van 4.000 EUR is belastingvrij.

 

Wat met managementvennootschappen

Het fiscaal gunstregime geldt ook wanneer de begunstigde van de optie voor de onderneming werkt via een managementvennootschap.

Het voordeel dat voortvloeit uit de toekenning van aandelenopties aan personen die hun prestaties leveren via een managementvennootschap wordt steeds gewaardeerd aan 18%. Deze benadering geldt ongeacht of de managementvennootschap bestuurder is van de onderneming die de aandelenoptie toekent of niet.

 

Wat met werknemers

Voor werknemers geldt er een andere regel. Bij Koninklijk Besluit van 28 november 1969 is bepaald dat het voordeel dat een werknemer geniet in het kader van een toekenning van een aandelenoptie, geen deel uitmaakt van het loonbegrip voor sociale zekerheid, voor zover de toegekende aandelen kwalificeren als aandelenopties in de zin van de Aandelenoptiewet.

Artikel 42 van voornoemde wet bepaalt dat een aandelenoptie binnen de Aandelenoptiewet valt indien zij (i) in een schriftelijk en gedateerd aanbod is opgenomen, (ii) ten laatste op de zestigste dag na dat aanbod is aanvaard en (iii) schriftelijk is aanvaard.

Op dit principe bestaan er twee uitzonderingen met name:

• indien de prijs van de uitoefening van de optie lager is dan de op het ogenblik van het aanbod geldende waarde van de aandelen waarop de optie betrekking heeft;
• indien de optie, op het ogenblik van het aanbod of tot op de vervaldag van de termijn van uitoefening van de optie, bedingen bevat, die tot doel hebben een zeker voordeel aan de begunstigde van de optie te verlenen.

Indien een van de twee uitzonderingen op artikel 42 Aandelenoptiewet van toepassing zijn (supra), dan zijn er bijgevolg toch sociale bijdragen verschuldigd.

Zie ook: “Interessante manieren om bonussen toe te kennen aan werknemers”

 

Voordelen

Het toekennen van aandelenopties heeft heel wat voordelen, zoals:

• werknemers, consultants en bestuurders met de nodige ervaring worden aangetrokken;
• medewerkers krijgen de mogelijkheid om te delen in de groei van het bedrijf en krijgen zo een nauwere band met de aandeelhouders van de vennootschap;
• medewerkers kunnen hun netto-inkomen optimaliseren;
• het aantal aandelenopties is volledig individualiseerbaar;
• medewerkers bepalen zelf of en wanneer ze de toegekende aandelenopties uitoefenen en de gerealiseerde meerwaarde is niet belastbaar;
• werknemers zijn geen, op twee uitzonderingen na, sociale bijdragen verschuldigd op de aandelenopties;
• het belastingregime voor aandelenopties is fiscaal voordelig.

 

Enkel interessant bij groeiende ondernemingen

De begunstigde van de aandelenoptie wordt belast op het moment dat hij de optie ontvangt. Het meest uitgelezen moment om de optie te lichten is wanneer dat de waarde van de onderliggende aandelen hoger is dan de aanvankelijk vastgestelde waarde bij toekenning van de optie. Zo kan de optie gelicht worden aan een lagere prijs dan het aandeel op dat moment waard is. Het kan echter gebeuren dat dit moment zich nooit voordoet, gezien de aandelen niet (meer) in waarde stijgen. Indien dit het geval is, dan heeft de ontvanger van de aandelenoptie bij de toekenning ervan belastingen betaald op een voordeel dat nooit werkelijk ontvangen is geweest.

Alles staat of valt dus met de waardestijging van de achterliggende aandelen gedurende de wachtperiode. Blijft de waarde van de aandelen gelijk, dan wordt er geen positieve cashflow gerealiseerd, maar is er wel reeds personenbelasting betaald bij de toekenning van de aandelenopties. Hetzelfde bij een waardedaling, dan zal evenwel de optie niet lichten, maar is er ook reeds personenbelasting betaald.

Het toekennen van aandelenopties is vooral interessant voor groeiende ondernemingen waar in de volgende jaren een waardestijging verwacht kan worden.

Toch bestaan er enkele remedies bij een mogelijke waardedaling. Zo kan er in de eerste plaats overwogen worden om de uitoefentermijn te verlengen. Dit kan ervoor zorgen dat de verwachte stijging op termijn alsnog gerealiseerd kan worden. Een wijziging van de uitoefeningsvoorwaarden wordt normaal gezien beschouwd als een nieuw aanbod, maar toch heeft de rulingcommissie reeds aanvaard dat de verlenging van deze termijn géén nieuw aanbod is. Dit is echter een in concreto beoordeling, en kan dus van geval tot geval verschillen. In de tweede plaats kan er ook overwogen worden om in de aandelenoptie te voorzien in een compensatie in geld ten belope van het potentiële verlies, met name wanneer de oorspronkelijk betaalde belasting niet kan worden gerecupereerd. De rulingcommissie heeft namelijk reeds geoordeeld dat de terugbetaalde belasting in dat geval geen belastbaar voordeel vormt en dat de compensatie de toegepaste verlaagde forfaitaire waardering niet in het gedrang brengt. Zo wordt vermeden dat de medewerker ‘verlies’ lijdt. Dit kan best in de optievoorwaarden worden opgenomen. Zo niet, dan zal ook dit voorafgaandelijk met de fiscus afgesproken moeten worden via een ruling.

Kortom, men betaalt geen personenbelasting op de meerwaarde, maar op een forfaitair voordeel bij het verkrijgen van de opties. Indien de waarde van de aandelen gelijk blijft of daalt, betekent dit wel dat er belasting wordt betaald op een onbestaande opbrengst.

Zowel beursgenoteerde als niet-beursgenoteerde vennootschappen kunnen voor het systeem van aandelenopties kiezen.

Als de begunstigde het aanbod tijdig aanvaardt, verkrijgt hij een belastbaar voordeel van alle aard op het ogenblik van de toekenning van de aandelenopties, met name op de zestigste dag na het aanbod.

Indien aan de voorwaarden van de Aandelenoptiewet voldaan is, wordt het belastbaar voordeel forfaitair geraamd.

Dit fiscaal gunstregime geldt dus niet ten behoeve van de managementvennootschap, maar enkel ten behoeve van de fysieke natuurlijke persoon, met name de bestuurder van de managementvennootschap.

Dit belastbaar voordeel wordt samengeteld met de overige beroepsinkomsten en is belastbaar in de personenbelasting tegen de progressieve tarieven.

Zodra de optie is toegekend, maakt zij deel uit van het privévermogen. De uitoefening van de optie en de latere verwezenlijking van een meerwaarde bij de verkoop van de aandelen, worden wettelijk geacht normale verrichtingen van het beheer van een privévermogen te zijn, waarop geen belasting geheven wordt.

Indien de waarde van de aandelen gelijk blijft of daalt, betekent dit wel dat er belasting wordt betaald op een onbestaande opbrengst.

 

Goed voor ogen houden

Het bovengenoemd belastbaar voordeel wordt toegekend en de bedrijfsvoorheffing wordt ingehouden wanneer er nog geen cash voordeel uit de aandelenoptie wordt gehaald. De ingehouden bedrijfsvoorheffing zal bijgevolg het normale nettoloon verlagen en in sommige gevallen zelfs tot nul herleiden.

Daarnaast is de belastingheffing definitief op het ogenblik van de toekenning van de aandelenoptie. Indien de begunstigde de aandelenopties nooit uitoefent,  dan is het niet mogelijk de vroeger betaalde belasting te recupereren.

Om binnen dit fiscaal gunstig regime van aandelenopties te vallen, moeten heel wat administratieve formaliteiten nageleefd worden zoals verslaggeving, contracten, sociale documenten, fiscale verplichtingen…

Indien de optie niet formeel wordt aanvaard binnen zestig kalenderdagen na de datum van het aanbod, speelt de Aandelenoptiewet niet, en ontstaat het belastbare moment bij uitoefening. Die uitoefening wordt dan beschouwd als een aankoop van aandelen met korting, waardoor het belastbaar voordeel gelijk is aan het verschil tussen de uitoefenprijs, enerzijds, en de marktwaarde van de onderliggende aandelen op het ogenblik van de uitoefening/aankoop, anderzijds.  De meerwaarde wordt dan wel degelijk belast.

Heeft u vragen over het fiscaal gunstregime van Aandelenopties? Neem dan zeker contact op met onze specialisten Ondernemings- en vennootschapsrecht zodat wij u op maat kunnen adviseren.

 

Frederic Rosiers en Justine Heureux