Interessante manieren om bonussen toe te kennen aan werknemers

De Belgische regelgeving voorziet in verschillende fiscaal- en RSZ-vriendelijke mogelijkheden om bonussen toe te kennen aan werknemers. U kan steeds gebruik maken van de loonbonus, de winstpremie en de aandelenoptie, maar indien u er nog snel bij bent, kan u ook nog profiteren van de eenmalige innovatiepremie en de coronapremie. U leest er hier alles over.

De loonbonus

De meest gekende bonusvorm is de loonbonus of het niet-recurrent resultaatsgebonden voordeel. De regelgevende basis voor de toekenning ervan vinden we terug in de cao nr. 90 van de Nationale Arbeidsraad, gesloten op 20 december 2007, betreffende de niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen.

De loonbonus wordt gekoppeld aan de collectieve resultaten van een onderneming of van een groep van ondernemingen ofwel van een welomschreven groep van werknemers, op basis van objectieve criteria, zoals de verwezenlijking van duidelijk aflijnbare, transparante, definieerbare/meetbare en verifieerbare doelstellingen. Deze collectieve resultaten moeten worden behaald binnen een minimale referteperiode van drie maanden. Dit bonussysteem kan uitsluitend worden ingevoerd door middel van een cao of een toetredingsakte en dient een aantal verplichte vermeldingen te bevatten.

Een loonbonus is in principe vrijgesteld van de gewone RSZ-bijdragen voor een maximaal bedrag van 3.447 EUR. De werkgever moet echter wel een bijzondere RSZ-bijdrage van 33% betalen en moet een solidariteitsbijdrage van 13,07% inhouden. Voor de werknemer is het nettobedrag vrijgesteld van belastingen. De niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen zijn vrijgesteld van bedrijfsvoorheffing. Voor de werkgever is het volledige brutobedrag eveneens volledig fiscaal aftrekbaar. Zowel voor de werknemer als voor de werkgever vormt het toekennen van de loonbonus aldus een interessante mogelijkheid.

De winstpremie

De winstpremie is een minder bekende, maar ook interessante optie om een bonus toe te kennen aan de werknemer. Een winstpremie is een premie die wordt toegekend in speciën indien de vennootschap of de groep waarvan de vennootschap deel uitmaakt, een deel of het geheel van de winst van het boekjaar wenst toe te kennen aan de werknemers.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen identieke en een gecategoriseerde premie. Een identieke winstpremie is een winstpremie waarvan het bedrag gelijk is voor alle werknemers of waarvan het bedrag overeenkomt met een gelijk percentage van het loon van alle werknemers. Deze kan eenvoudig worden toegekend door een beslissing van de algemene vergadering van de vennootschap (met gewone meerderheid). Een gecategoriseerde winstpremie is een winstpremie die aan alle werknemers een bedrag in speciën toekent, waarvan de hoogte van het bedrag afhankelijk is van de verdeelsleutel die wordt toegepast op basis van objectieve criteria. Deze kan enkel door middel van een cao of een toetredingsakte worden toegekend aan de werknemer.

Het totaalbedrag van de winstdeelname die als winstpremie zou worden toegekend aan de werknemers mag de grens van 30% van de totale brutoloonmassa niet overschrijden. Deze winstpremie mag ook gecumuleerd worden met de eerder besproken loonbonus.

De winstpremie is principe vrijgesteld van RSZ-bijdragen, al moet de werkgever ook hier een solidariteitsbijdrage van 13,07% inhouden. In tegenstelling tot de loonbonus moet evenwel geen bijzondere RSZ-bijdrage betalen. De winstpremie is in principe vrijgesteld van personenbelasting, maar er moet wel een zogenaamde “met de inkomstenbelasting gelijkgestelde belasting” van 7% worden betaald. In tegenstelling tot de loonbonus is de winstpremie niet fiscaal aftrekbaar. De winstpremie betreft aldus eveneens een interessante mogelijkheid om een bonus toe te kennen aan de werknemer.

De aandelenoptie

Een meer gangbare wijze om een bonus toe te kennen, betreft de aandelenoptie. Een aandelenoptie is een schriftelijke toekenning door de werkgever van aankoopopties op aandelen aan de werknemer. De aandelenopties kunnen individueel worden toegekend aan de werknemer. Dit hoeft dus niet collectief aan alle werknemers te gebeuren. De toekenning van aandelenopties moeten ook niet gekoppeld worden aan het behalen van collectieve resultaten. De regelgeving voorziet niet in een maximaal bedrag dat zou mogen worden toegekend aan de werknemer, maar bepaalt wel dat het niet disproportioneel mag zijn met het normale loon van de werknemer.

Een werknemer zal een aandelenoptie meestal uitoefenen op een ogenblik dat hij winst kan maken. De winst die de werknemer zou maken op het moment van de verkoop ervan, is niet belastbaar. Op het moment van de toekenning van de aandelenoptie, is er wel personenbelasting verschuldigd en moet er dus bedrijfsvoorheffing worden ingehouden door de werkgever. De percentages waartegen de aandelenopties belast zouden worden, kunnen variëren.

De toekenning van aandelenopties wegens of naar aanleiding van de beroepswerkzaamheid van de begunstigde werknemer is uitgesloten uit het loonbegrip voor de heffing van RSZ-bijdragen. Wanneer de schriftelijke overeenkomst met betrekking tot de toekenning van de aandelenopties echter een beding bevat dat tot doel heeft om de werknemer in te dekken tegen mogelijke waardeverminderingen, wordt dit voordeel aangemerkt als loon en moeten er wel RSZ-bijdragen betaald worden. Voor de werkgever is de aankoop van aandelenopties fiscaal aftrekbaar.

Als u er snel bij bent: de eenmalige innovatiepremie en de coronapremie

Er bestaan nog twee andere soorten bonussen die het vermelden waard zijn, namelijk de eenmalige innovatiepremie en de coronapremie. U zal er echter snel moeten bij zijn, aangezien deze maatregelen binnenkort worden opgeheven (behoudens eventuele verlenging).

De eenmalige innovatiepremie bestaat sinds 1 januari 2006 en zou in principe verdwijnen op 1 januari 2021. In het sociaal akkoord 2021-2022 gesloten op 8 juni 2021 in de Groep van Tien, is voorzien in een verlenging van deze maatregel voor de periode 2021-2022. De toekenning van de coronapremie kan nog worden beslist tot 31 december 2021, kan worden afgeleverd tot en met 31 maart 2022 en kan door de werknemer worden gebruikt tot uiterlijk 31 december 2022.

De eenmalige innovatiepremie

Artikel 28 van de Wet van 3 juli 2005 houdende diverse bepalingen betreffende het sociaal overleg koppelt de toekenning van een eenmalige innovatiepremie aan verschillende voorwaarden.

De premies moeten worden toegekend voor een nieuwigheid, die een daadwerkelijke meerwaarde betekent met betrekking tot de normale activiteiten van de werkgever die de premie toekent. De eenmalige innovatiepremie mag niet ter vervanging of ter omzetting van in uitvoering van de arbeidsovereenkomst verschuldigd loon, premies, voordelen in natura of enig ander voordeel of een aanvulling hierbij, al dan niet bijdrageplichtig voor de sociale zekerheid worden toegekend

De totale som van de gedurende één kalenderjaar uitgekeerde premies bedraagt gezamenlijk niet meer dan 1% van de bruto loonmassa van de werknemers van de onderneming met betrekking tot dat kalenderjaar en het aantal werknemers dat van de premies geniet mag niet hoger zijn dan 10% van het aantal werknemers tewerkgesteld door de onderneming per kalenderjaar voor de ondernemingen van 30 personen en meer en maximum 3 werknemers voor de ondernemingen die minder dan 30 werknemers tewerkstellen. Per innovatie mogen er overigens niet meer dan 10 werknemers van een premie genieten.

Het bedrag van de premies uitbetaald per werknemer mag per kalenderjaar niet meer bedragen dan een maandloon. De eenmalige innovatiepremie is volledig vrijgesteld van RSZ-bijdragen en personenbelasting en is volledig fiscaal aftrekbaar.

De coronapremie

De ondernemingen die gedurende de coronacrisis goede resultaten hebben behaald, kunnen aan hun werknemers een coronapremie toekennen ter waarde van 500 EUR in de vorm van een consumptiecheque. De coronapremie moet worden toegekend aan alle werknemers. Indien de coronapremie slechts aan een deel van de werknemers zou worden toegekend, moet dit gebeuren op objectieve en niet-discriminatoire motieven.

Op het niveau van de sector kan de coronapremie toegekend worden door middel van een cao. Indien er een vakbondsafvaardiging is binnen de onderneming, kan de toekenning van de coronapremie ook geregeld worden door middel van een ondernemings-cao. Zonder vakbondsafvaardiging zal de toekenning ervan moeten gebeuren in een individuele schriftelijke overeenkomst.

De coronapremie is vrijgesteld van gewone RSZ-bijdragen en van de personenbelasting, maar de werkgever dient wel een bijzondere RSZ-bijdrage van 16,5% te betalen. Zowel de coronapremie als de bijzondere RSZ-bijdrage zijn fiscaal aftrekbaar.

Heeft u nog verdere vragen over bonussen of het optimaliseren van het loonpakket van werknemers? Neem dan zeker contact op met onze specialisten arbeidsrecht mr. Maxime Jeanray en mr. Jana Kern zodat wij u op maat kunnen adviseren.

Maxime Jeanray en Jana Kern