Discriminatie op grond van geslacht: what’s new?

Werd u ontslagen omwille van het feit dat u borstvoeding gaf? Werd u niet aangeworven door een potentiële werkgever omwille van het feit dat u meemoeder bent? Worden u bepaalde sociale voordelen niet toegekend, omdat u een adoptie gepland heeft?

Dan is er nu goed nieuws: de Genderwet werd recent bij wet van 4 februari2020 aangepast in die zin dat discriminaties op basis van vaderschap, meemoederschap, borstvoeding, medisch begeleide voortplanting, adoptie of interseksualiteit voortaan strafbaar worden gesteld.

Voor de werkgever is het goed letten op de juiste toepassing van de wet. Over het algemeen mag aangenomen worden dat dit een automatisme is, maar in de praktijk ziet men vaak dat velen zich er toch nog niet bewust genoeg van zijn.

Deze nieuwe regelgeving is van toepassing vanaf 9 maart2020.

Wat is de Genderwet?

De Genderwet dateert van 10 mei2007 en heeft tot doel om een algemeen kader te creëren voor de bestrijding van discriminatie op grond van geslacht en beschrijft de regels inzake de gelijke behandeling van man en vrouw.

De Genderwet is van toepassing op alle personen, zowel in de particuliere sector als in de overheidssector, met betrekking tot o.m. de arbeidsbetrekkingen en aspecten van sociale zekerheid.

De Genderwet bepaalt dat een discriminatie op grond van geslacht, verboden is. Geslacht moet daarbij in de ruime zin worden geïnterpreteerd. Het gaat bv. om discriminaties inzake zwangerschap of bevalling, moederschap, geslachtsverandering, genderidentiteit- en expressie, enz.

Welke nieuwe discriminatiegronden worden er nu toegevoegd?

Onder het ruime begrip geslacht wordt ook vaderschap, meemoederschap, borstvoeding, medisch begeleide voortplanting, adoptie en sekse-kenmerken begrepen. Dit is aldus een aanvulling op de reeds bestaande beschermingsgronden.

Discriminatie op grond van vaderschap

Om het signaal te geven dat ook mannen een gelijke plaats hebben binnen het gezin en dat het niet meer dan normaal is dat ook zij zorgtaken opnemen, maar tegelijkertijd ook om mannen middelen te geven om seksisme en discriminatie te bestrijden, erkent de wetgever het vaderschap als discriminatiegrond.

Zo is het voor iedereen duidelijk dat seksisme ten aanzien van mannen op basis van hun rol als vader net zo min thuis hoort in onze samenleving, als het seksisme ten aanzien van vrouwen en hun rol als moeder, al is het bij mannen iets wat nog vaak taboe is.

Discriminatie op grond van meemoederschap

Ook elk direct niet gerechtvaardigd onderscheid op basis van meemoederschap wordt voortaan als discriminatie beschouwd. De rechtspositie van meemoeders wordt daarbij gelijkgesteld aan die van de vader en niet aan die van de moeder.

Discriminatie op grond van het geven van borstvoedering

Het opnemen van dit criterium in de Genderwet is een wezenlijke versterking van de rechten van de vrouw. Dit schept zowel voor vrouwen als voor werkgevers immers duidelijkheid over de bescherming tegen discriminatie omwille van borstvoeding (cao nr. 80 betreffende de invoering van een recht op borstvoedingspauzes bleek onvoldoende afgedwongen te kunnen worden). Het opnemen van dit criterium draagt ertoe bij dat vrouwen beter geïnformeerd worden over hun rechten en het verhoogt de juridische bescherming.

Bovendien zijn vrouwen die in het openbaar hun kind borstvoeding geven, soms slachtoffer van discriminatie en ongewenst gedrag. Als gevolg daarvan zouden veel vrouwen geneigd zijn niet langer borstvoeding te geven, hetgeen het betrekkelijk lage borstvoedingscijfer in België mee verklaart.

Daarom werd ook het geven van borstvoeding als discriminatiegrond mee opgenomen in de Genderwet.

Discriminatie op grond van het ondergaan van een ivf-behandeling

De bescherming door de Genderwet voor vrouwen die een ivf-behandeling ondergaan, was onvoldoende specifiek. Vrouwen die discriminatie ondervonden, moesten zich immers beroepen op wettelijke bepalingen die betrekking hadden op zwangerschap en moederschap. Door het criterium “medisch begeleide voortplanting” in de Genderwet op te nemen, zorgt dit voor juridische duidelijkheid, rechtstreekse bescherming en meer zichtbaarheid voor de rechten van vrouwen die een ivf-behandeling volgen.

Discriminatie op grond van het doorlopen van een adoptieprocedure

De periode, voorafgaand aan de adoptie van een kind, kan vaak erg belastend zijn voor de adoptieouders. In die hele periode voldoen zij niet aan de criteria inzake moederschap en vaderschap. Doorgaans houden de werkgevers rekening met de situatie van de adoptieouders, al is dat niet altijd het geval. Daarom heeft men ook discriminatie op grond van adoptie opgenomen in de Genderwet.

Discriminatie op grond van sekse-kenmerken / interseksualiteit

De geslachtskenmerken van interseksuele mensen stemmen niet altijd overeen met de “maatschappelijk aanvaarde normen” die uitmaken of iemand een mannelijke dan wel een vrouwelijke identiteit heeft. Dit verschil tussen de maatschappelijke normen en de geslachtskenmerken van interseksuele mensen legt op de betrokkenen vaak een druk die er toe leidt dat zij ertoe worden aangemaand deze kenmerken te wijzigen. Dit is echter strijdig met de grondrechten.

Daarom werd de Genderwet aangepast door deze personen te beschermen tegen discriminatie waarvan zij op grond van hun seksuele kenmerken het slachtoffer zouden kunnen zijn.

Wordt discriminatie vervolgd?

Uit de meest recente cijfers blijkt dat het aantal meldingen inzake discriminaties op basis van geslacht ieder jaar blijft toenemen.

Een discriminatie op basis van een van de bestaande of nieuwe gronden kan echter leiden tot burgerrechtelijke sancties en strafsancties, waardoor u als slachtoffer voldoende beschermd kan worden.

Het slachtoffer kan een vordering tot het verkrijgen van schadevergoeding en/of staking instellen. Een vordering tot schadevergoeding kan leiden tot een forfaitaire schadevergoeding van 6 maanden brutoloon. Een vordering tot staking heeft tot doel om de vermeende discriminatie te doen stoppen.

De personen door of ten voordele van wie een klacht is ingediend (en de personen die optreden als getuige), genieten ook van een bescherming tegen represaillemaatregelen, zoals bv. een ontslag.

Forum Advocaten heeft in het verleden reeds verschillende discriminatiezaken behandeld, dewelke zij ook tot een goed einde hebben gebracht in een juridische procedure. Indien u gediscrimineerd meent te zijn geweest of indien u beschuldigd wordt van discriminatie, aarzel dan zeker niet om contact met ons op te nemen.

Maxime Jeanray & Jana Kern