De ontslagbescherming bij sociale verkiezingen

Werknemers die zich kandidaat stellen als personeelsvertegenwoordiger voor de ondernemingsraad of het comité voor preventie en bescherming op het werk, genieten van een bijzondere ontslagbescherming.

Wie is er beschermd?

Op dag X + 77 (of dag Y – 17) zijn alle kandidatenlijsten in principe definitief. De lijsten mogen vanaf deze datum niet meer worden gewijzigd en zal de werkgever moeten overgaan tot het opmaken van de stembiljetten.

Alle werknemers die vermeld staan als kandidaat op deze definitieve kandidatenlijsten, zijn beschermd tegen een ontslag. Of de werknemer effectief als personeelsvertegenwoordiger zou worden verkozen, maakt op het niveau van de ontslagbescherming niet uit. Op het niveau van de beschermingsperiode kan dit echter wel een verschil uitmaken (zie verder).

Wanneer begint en eindigt de beschermingsperiode?

Het begin en einde van de beschermingsperiode

De beschermingsperiode begint te lopen vanaf dag X – 30. Dit is 30 dagen voor de aanplakking van de verkiezingsdatum door de werkgever en begint aldus te lopen tussen 12 januari 2020 en 25 januari 2020 (afhankelijk van de verkiezingsdatum die de werkgever kiest).

Voor wat betreft het einde van de beschermingsperiode dient een onderscheid te worden gemaakt tussen werknemers die verkozen werden en werknemers die niet verkozen werden.

Voor werknemers die verkozen werden duurt de ontslagbescherming tot de dag waarop de eerste vergadering van de nieuwe ondernemingsraad of het nieuwe comité voor preventie en bescherming op het werk plaatsvindt na de volgende sociale verkiezingen in 2024. Indien er in 2024 geen sociale verkiezingen zouden worden georganiseerd, duurt de ontslagbescherming in principe tot 6 maanden na de eerste dag van de verkiezingsperiode in 2024.

Voor werknemers die niet verkozen werden, duurt de ontslagbescherming in principe even lang als een verkozen kandidaat. Indien de werknemer echter voor een tweede keer kandidaat was én voor een tweede keer niet verkozen werd, duurt de ontslagbescherming slechts tot 2 jaar na de aanplakking van het resultaat van de sociale verkiezingen.

De occulte beschermingsperiode

Vanaf dag X – 30 loopt een zgn. occulte beschermingsperiode. Dit is een periode van 65 dagen (van dag X – 30 tot dag X + 35) waarin de kandidaten beschermd zijn tegen een ontslag van de werkgever.

Aangezien de kandidatenlijsten slechts op dag X + 35 (tussen 17 maart 2020 en 30 maart 2020, afhankelijk van de verkiezingsdatum die de werkgever kiest) worden ingediend door de werknemersorganisaties, is er extra waakzaamheid vereist voor de werkgever. Het gevaar voor de werkgever schuilt er immers in dat hij overgaat tot het ontslag van een werknemer, die zich nadien kandidaat blijkt te stellen voor de sociale verkiezingen. Tijdens de occulte beschermingsperiode worden de kandidaten met terugwerkende kracht beschermd tegen een ontslag. Gedurende de occulte beschermingsperiode weet de werkgever echter niet wie de kandidaten zullen zijn en bijgevolg ook niet welke werknemers beschermd zouden zijn tegen ontslag.

Indien een werkgever zou overgaan tot het ontslag van een werknemer, die zich kandidaat blijkt te stellen voor de sociale verkiezingen, tijdens de occulte beschermingsperiode, dan kunnen er zich verschillende scenario’s voordoen:

De werkgever kan de kandidaat laten schrappen van kandidatenlijst wegens rechtsmisbruik. Sommige werknemers stellen zich immers kandidaat om een bijkomende beschermingsvergoeding te kunnen opstrijken. Deze optie heeft echter een zeer geringe slaagkans, aangezien de werkgever dient te bewijzen dat de werknemer zich op de lijst heeft gezet met het doel om voormelde vergoeding op te strijken.

Om een schadevergoeding te kunnen bekomen, dient de werknemer een re-integratieverzoek in te dienen.

De werkgever kan dit verzoek aanvaarden, wat wil zeggen dat het ontslag met terugwerkende kracht ongedaan gemaakt wordt en de werknemer terug aan het werk wordt gesteld. De werkgever kan het verzoek ook weigeren, waardoor de werkgever het volledige bedrag van de beschermingsvergoeding verschuldigd is.

Wat houdt de ontslagbescherming precies in?

Enkel een ontslag om dringende reden of economische of technische reden

Een werknemer die verkozen wordt (een beschermde werknemer), kan enkel worden ontslagen omwille van een dringende reden of omwille van een economische of technische reden. Alle andere redenen kunnen niet worden ingeroepen om een ontslag van een beschermde werknemer te rechtvaardigen. Dit maakt dat de ontslagbescherming van beschermde werknemer zeer sterk is.

Dringende reden?

De procedureregels die de werkgever dient te volgen voor een ontslag om dringende reden van een beschermde werknemer, wijken af van de gemeenrechtelijke regels inzake een ontslag om dringende reden. Zo zal de werkgever onder meer de dringende reden eerst moeten laten erkennen door de arbeidsrechtbank. Indien het motief effectief erkend wordt als dringende reden, kan de werkgever overgaan tot een ontslag om dringende reden. Deze procedure moet door de werkgever worden opgestart binnen een termijn van 3 werkdagen nadat de werkgever voldoende kennis en zekerheid kreeg van de feiten die het ontslag om dringende reden zouden rechtvaardigen.

Economische of technische reden?

Indien de werkgever een beschermde werknemer wil ontslagen wegens een economische of technische reden, dient hij deze feiten eerst en vooral te laten erkennen door het paritair comité, die vervolgens een unanieme beslissing moet nemen binnen een termijn van 2 maanden. Bij een erkenning van de economische of technische reden kan de werkgever overgaan tot ontslag. Indien deze niet zou worden erkend door het paritair comité, kan de werkgever een procedure opstarten bij de arbeidsrechtbank.

In het geval het paritair comité geen unanieme beslissing kan nemen of geen beslissing neemt binnen een termijn van 2 maanden, kunnen er zich drie situaties voordoen:

• Wanneer de reden van het ontslag de sluiting van de onderneming of een afdeling ervan is, dan jan de werkgever een ontslag doorvoeren.
• Wanneer de reden van het ontslag een welbepaalde personeelscategorie viseert, dan moet de werkgever de reden laten erkennen door de arbeidsrechtbank.
• Wanneer het gaat om een andere economische of technische reden, kan de werkgever niet overgaan tot een ontslag.

Onregelmatig ontslag is een zeer dure affaire

Indien een beschermde werknemer op onregelmatige wijze ontslagen wordt door de werkgever, zal de werkgever een (vaak zeer hoge) schadevergoeding verschuldigd zijn aan de werknemer.

Deze schadevergoeding bestaat uit twee delen:

• Het vaste gedeelte van de schadevergoeding is gelijk aan 2 jaar loon bij een anciënniteit van minder dan 10 jaar, 3 jaar loon bij een anciënniteit van meer dan 10 jaar en minder dan 20 jaar en 4 jaar loon bij een anciënniteit van meer dan 20 jaar. De anciënniteit wordt beoordeeld op het moment van het ontslag.
• Het variabel gedeelte is gelijk aan het loon tot de datum waarop de nieuwe overlegorganen na de volgende sociale verkiezingen voor de eerste maal samenkomen. Dit gedeelte is variabel doordat de vergoeding daalt naar het einde van de beschermingsperiode toe. Dit gedeelte is slechts verschuldigd wanneer de ontslagen beschermde werknemer de werkgever binnen een termijn van 30 kalenderdagen vraagt om het ontslag ongedaan te maken (en de werknemer te reintegreren) en de werkgever dit weigert.

Voor een werkgever is derhalve van groot belang om rekening te houden met de sociale verkiezingen wanneer hij de arbeidsovereenkomst van een werknemer wenst te beëindigen in de eerste maanden van 2020.

Indien u meer informatie of bijstand wenst in het kader van deze ontslagbescherming van beschermde werknemers, kan u steeds bij ons terecht. Wij staan u hierin graag bij.

Maxime Jeanray & Jana Kern