Kunnen aanvullende vakantiedagen worden overgedragen?

Naar aanleiding van de jaarwisseling krijgen werkgevers vaak vragen met betrekking tot het overdragen van vakantiedagen door de werknemer. De werknemers hebben recht op hun jaarlijkse vakantie en de wettelijke feestdagen, waarvoor de wetgever een duidelijk kader heeft gemaakt. Sommige werkgevers voorzien echter ook in zgn. aanvullende of extralegale vakantiedagen. Kunnen de niet-opgenomen vakantiedagen worden overgedragen naar het volgende jaar?

Wettelijke jaarlijkse vakantie en wettelijke feestdagen: niet-overdraagbaar

De wettelijke jaarlijkse vakantiedagen dienen in principe te worden opgenomen voor het einde van het vakantiejaar. Het is dan ook niet toegelaten om een aantal van de opgebouwde vakantiedagen over te dragen naar het volgende jaar. Hetzelfde geldt voor de inhaalrustdagen / arbeidsduurverminderingsdagen (ADV-dagen).

Ook wettelijke feestdagen kunnen in principe niet worden overgedragen naar het volgende jaar. De vakantiedagen naar aanleiding van de wettelijke feestdagen worden in principe op de feestdagen zelf opgenomen, aangezien de wet dit zo oplegt. Indien deze feestdag op een zondag zou vallen, dan verschuift de verlofdag naar de eerstvolgende werkdag, tenzij de werkgever in een andere regeling heeft voorzien.

Soms is het voor de werknemer echter niet mogelijk om de wettelijke vakantiedagen op te nemen, bijvoorbeeld wanneer de werknemer gedurende een lange periode ziek was of met zwangerschapsverlof was. Ook in dat geval kunnen de niet-opgenomen vakantiedagen niet worden overgedragen naar het volgende jaar. Aangezien een werknemer echter geen nadeel mag hebben door bijvoorbeeld zijn arbeidsongeschiktheid, zal het vakantiegeld voor de niet-opgenomen vakantiedagen ten laatste op 31 december uitbetaald worden door de werkgever. Op deze manier heeft de werknemer geen financieel nadeel als gevolg van het niet-opnemen van alle vakantiedagen ingeval van arbeidsongeschiktheid.

Aanvullende vakantiedagen: mogelijkheid tot overdragen?

In sommige ondernemingen voorziet de werkgever in aanvullende vakantiedagen. Deze aanvullende of extralegale vakantiedagen zijn, zoals de naam het doet vermoeden, aanvullingen op de jaarlijkse wettelijke vakantie van de werknemer. De werkgever voorziet in dat geval derhalve in méér vakantiedagen dan de wetgever of de sector hem in principe oplegt.

De vraag rijst echter in welke mate extralegale vakantiedagen kunnen worden overgedragen naar het volgende jaar. De wetgever heeft immers niet in een specifieke regeling voorzien en heeft dit overgelaten aan de beoordelingsvrijheid van de werkgever. Dit leidt uiteraard tot rechtsonzekerheid voor de werknemer omtrent zijn rechten en plichten, aangezien hij bij de ene werkgever wél zijn extralegale vakantiedagen kan overdragen en bij de andere dan weer niet.

De mogelijkheid tot toekenning van extralegale vakantiedagen en de overdraagbaarheid ervan

Het Europees Hof van Justitie heeft een einde gemaakt aan deze rechtsonzekerheid naar aanleiding van een aantal prejudiciële vragen die werd gesteld door een arbeidsrechtbank uit Finland.

Naar Europees recht wordt bepaald dat de lidstaten de nodige maatregelen dienen te treffen opdat aan alle werknemers jaarlijks een vakantie met behoud van loon van ten minste vier weken wordt toegekend, overeenkomstig de in de nationale wetten en/of gebruiken geldende voorwaarden voor het recht op en de toekenning van een dergelijke vakantie (artikel 7 van Richtlijn 2003/88 betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd).

Het Europees recht voorziet echter niet in een specifieke regeling voor wat betreft de aanvullende of extralegale vakantiedagen.

De advocaat-generaal bij het Hof van Justitie meent dat het de lidstaten zelf vrijstaat om in regelgeving te voorzien die de werknemers al dan niet extralegale vakantiedagen (met behoud van loon) toekent en wat hieromtrent de voorwaarden zijn. Het Hof stelt in het verlengde daarvan dat het dus ook aan de lidstaten zelf is om te beslissen of deze extralegale vakantiedagen kunnen worden overgedragen naar het volgende jaar.

Het Hof van Justitie oordeelt dat het toekennen van vakantiedagen die deze vier weken vakantie te boven gaan (de extralegale vakantiedagen) niet geregeld wordt door het Europees recht. De overdraagbaarheid van deze extralegale vakantiedagen wordt evenmin geregeld door het Europees recht.

Het Hof van Justitie legt de bal derhalve volledig in het kamp van de lidstaten zelf, die al dan niet een regeling kunnen voorzien omtrent (de overdraagbaarheid van) extralegale vakantiedagen. In België heeft de wetgever dergelijke stappen (nog) niet gezet, waardoor een wettelijke kader ontbreekt.

Het zijn derhalve de werkgevers zelf die in een specifieke regeling omtrent (de overdraagbaarheid van) extralegale vakantiedagen dienen te voorzien.  Dergelijke regeling kan bijvoorbeeld worden overeengekomen in een collectieve arbeidsovereenkomst, het arbeidsreglement, een apart reglement of in de individuele arbeidsovereenkomst van de werknemer.

Het is voor de werkgever aldus mogelijk om extralegale vakantiedagen al dan niet toe te kennen en, indien ze worden toegekend, vrij te bepalen of deze mogen worden overgedragen naar het volgende jaar of niet.

Zijn de extralegale vakantiedagen ook overdraagbaar bij arbeidsongeschiktheid?

Zoals hierboven reeds werd aangehaald, is het voor een werknemer niet mogelijk om de wettelijke vakantiedagen over te dragen naar het volgende jaar wanneer het voor de werknemer onmogelijk is geworden om de vakantiedagen op te nemen omwille van een arbeidsongeschiktheid.

In het kader van de extralegale vakantiedagen geldt de voormelde regeling echter niet. Indien het niet-tijdig opnemen van de extralegale vakantiedagen het gevolg is van een arbeidsongeschiktheid, dan kunnen deze in principe worden overgedragen indien de werkgever hierin voorzien zou hebben. Uiteraard dient daarbij de vraag te worden gesteld of er geen sprake zou kunnen zijn van een discriminatie op grond van ziekte, handicap of gezondheidstoestand.

Besluit aangaande de extralegale vakantiedagen

Bij gebreke aan Europese en Belgische regeling omtrent de extralegale vakantiedagen heeft het Europees Hof van Justitie geoordeeld dat het mogelijk is dat een collectieve arbeidsovereenkomst, een arbeidsreglement of een individuele arbeidsovereenkomst voorziet in de toekenning van extralegale vakantiedagen. De werkgever kan daarbij eveneens vrij beslissen of deze vakantiedagen al dan niet mogen worden overgedragen naar het volgende jaar of niet.

Of het niet-opnemen van de extralegale vakantiedagen al dan niet het gevolg is van een arbeidsongeschiktheid, maakt daarbij niet uit. De werkgever kan hieromtrent zelf beslissen en hierover een regeling treffen.

Indien u vragen zou hebben over het toekennen of opnemen van vakantiedagen en de overdraagbaarheid ervan, kan u steeds bij ons terecht. Aarzel niet om ons te contacteren. Wij staan u hierin graag bij.

Maxime Jeanray & Jana Kern