14 november 2019
Sociale verkiezingen2020: wie moet ze organiseren en welke werknemers mogen kandidaat zijn en stemmen?
Om de vier jaar organiseren verschillende ondernemingen sociale verkiezingen om werknemersvertegenwoordigers te kiezen voor de overlegorganen binnen de onderneming: het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) en de ondernemingsraad (OR). In 2020 zullen deze sociale verkiezingen worden georganiseerd tussen 11 en 24 mei 2020.
De gehele procedure inzake sociale verkiezingen neemt 150 dagen in beslag en wordt gekenmerkt door heel wat voorbereidingen. Ondernemingen die sociale verkiezingen organiseren op de eerst mogelijke dag, zijnde 11 mei 2020, zullen op 13 december 2019 hun eerste handeling moeten stellen: het aanplakken van het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt.
Hierna lichten wij toe welke ondernemingen sociale verkiezingen moeten organiseren, wie er zich kandidaat mag stellen en welke werknemers over stemrecht beschikken.
Welke ondernemingen moeten sociale verkiezingen organiseren?
De sociale verkiezingen moeten worden georganiseerd voor het CPBW en de OR. Het CPBW ziet toe op het welzijn van de werknemers en controleert de arbeidsvoorwaarden op het gebied van veiligheid en gezondheid. In de OR ontvangen de werknemersvertegenwoordigers informatie van de werkgever over de economische en financiële situatie van de onderneming en wordt er toegezien op de naleving van de sociale wetgeving. De OR dient ook te worden geraadpleegd wanneer belangrijke beslissingen moeten worden genomen.
Het CPBW moet worden opgericht wanneer de onderneming gewoonlijk 50 werknemers tewerkstelt. De OR moet worden opgericht wanneer de onderneming gewoonlijk 100 werknemers tewerkstelt.
Voor het begrip “onderneming” wordt er verwezen naar de technische bedrijfseenheid (TBE). In veel gevallen valt de TBE samen met de juridische entiteit, maar soms omvat één juridische entiteit meerdere technische bedrijfseenheden (bv. dochtermaatschappijen). Dit wordt nagegaan op grond van sociale en economische criteria op basis waarvan de verhouding tussen de entiteiten vervolgens kan worden vastgesteld. Wanneer de verschillende juridische entiteiten samen meer dan 50 werknemers tewerkstellen moet worden nagegaan of ze samen één enkele TBE vormen.
Om te bepalen of de drempel van 50 of 100 werknemers bereikt wordt voor het organiseren van sociale verkiezingen, moet rekening worden gehouden met de vaste werknemers die binnen de referteperiode van 1 oktober 2018 tot en met 30 september 2019 tewerkgesteld werden binnen de onderneming door middel van een arbeidsovereenkomst of een leerovereenkomst. Dit is een verschil in vergelijking met de vorige sociale verkiezingen in 2016 toen een andere referteperiode gold.
Een werknemer telt (1) voor een gehele eenheid wanneer men gedurende de referteperiode minstens 3/4de van een voltijdse functie werd tewerkgesteld en (2) voor een halve eenheid wanneer men gedurende de referteperiode minder dan 3/4de van een voltijdse functie werd tewerkgesteld. Ook uitzendkrachten worden onder welbepaalde voorwaarden voor deze berekening meegeteld.
Voor werknemers die gedurende de referteperiode in of uit dienst zijn getreden, geldt een aparte berekeningswijze.
Er dient derhalve te worden nagegaan of de voormelde drempels worden bereikt binnen de technische bedrijfseenheid. Indien deze drempels inderdaad worden bereikt, moet de onderneming sociale verkiezingen organiseren. Samengevat:
|
Aantal werknemers |
Gevolg |
|
Minder dan 50 werknemers |
Geen organisatie sociale verkiezingen |
|
Tussen 50 en 100 werknemers |
Organisatie van sociale verkiezingen voor oprichting CPBW |
|
Meer dan 100 werknemers |
Organisatie van sociale verkiezingen voor oprichting CPBW én OR |
Wie mag zich kandidaat stellen voor de sociale verkiezingen?
De voorwaarden waaraan men moet voldoen om zich kandidaat te stellen voor de sociale verkiezingen, moeten voltrokken zijn op de dag van de verkiezingen zelf. Er zijn zes voorwaarden waaraan men dient te voldoen om zich kandidaat te stellen:
- Men dient verbonden te zijn door een arbeidsovereenkomst of een leerovereenkomst;
- Men dient tewerkgesteld te worden in de technische bedrijfseenheid waar de verkiezingen plaatsvinden;
- Men dient minstens 18 jaar oud te zijn en men mag de leeftijd van 65 jaar niet bereikt hebben;
- Men mag geen lid zijn van het leidinggevend personeel en men mag geen preventieadviseur zijn;
- Men moet deel uitmaken van de personeelscategorie waarvoor men zich kandidaat stelt (bv. arbeider, bediende, kaderlid, enz.);
- Men moet een minimale anciënniteit hebben van ofwel 6 ononderbroken maanden ofwel 9 onderbroken maanden in de juridische entiteit of de technische bedrijfseenheid die door meerdere juridische entiteiten wordt gevormd.
Wie mag er stemmen tijdens de sociale verkiezingen?
In principe mogen alle werknemers van de onderneming, die verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst of een leerovereenkomst, stemmen in het kader van de sociale verkiezingen. De wetgeving voorziet eveneens in een stemrecht voor de buitenlandse werknemers en staatslozen.
Er worden echter ook een aantal werknemers uitgesloten van het stemrecht, met name (1) de werknemers die deel uitmaken van het leidinggevend personeel en (2) de werknemers die op de datum van de verkiezingen minder dan 3 maanden tewerkgesteld zijn in de juridische entiteit of in de technische bedrijfseenheid gevormd door meerdere juridische entiteiten.
Ook uitzendkrachten mogen onder welbepaalde voorwaarden deelnemen aan de stemming in het kader van de sociale verkiezingen die bij de gebruikende onderneming worden georganiseerd. Ook dit is een nieuwigheid in vergelijking met de sociale verkiezingen van 2016, toen uitzendkrachten principieel niet mochten stemmen bij de gebruikende onderneming.
De komende weken en maanden zullen regelmatig blogberichten worden geplaatst omtrent de sociale verkiezingen. Begin december 2019 zullen de belangrijkste voorbereidende handelingen worden opgesomd en toegelicht.
Indien u advies of bijstand nodig heeft bij het organiseren van sociale verkiezingen binnen uw onderneming, mag u steeds contact met ons opnemen. Forum Advocaten zorgt voor een stipte en volledige opvolging van de procedure en bezorgt u hiervoor de nodige documenten en informatie.
Auteurs: Maxime Jeanray & Jana Kern
