14 november 2017
De integrale uitsluiting van mensen die lijden aan diabetes type 1 uit eender welke functie aan de haven maakt een discriminatie uit op grond van handicap – arbeidshof Antwerpen bevestigt voorgaande rechtspraak
Een kleine maand voor Wereld Diabetes Dag (vandaag, 14 november 2017) heeft het Arbeidshof te Antwerpen opnieuw een belangrijk arrest geveld in verband met personen die lijden aan diabetes type 1 en dus dagelijks insuline moeten spuiten, wiens toegang tot de havenarbeid zonder meer werd geweigerd op basis van hun ziekte. Op 16 oktober 2017 bevestigde het Arbeidshof te Antwerpen dat de uitsluiting van kandidaat-havenarbeiders op grond van hun suikerziekte een discriminatie uitmaakt op grond van een handicap. Een gelijkaardige zaak werd reeds eerder in die zin in graad van beroep door het Arbeidshof te Antwerpen beslecht en later ook bevestigd door het Hof van Cassatie (Arbh. 21 november 2011 2010/AA/334, Cass. 14 december 2015, Arr. Cass. 2015, afl. 12, 2957). Het Arbeidshof te Antwerpen bevestigt dat de medische geschiktheid van een kandidaat-havenarbeider individueel en functiespecifiek beoordeeld moet te worden. Er mag geen beleid worden gevoerd waarbij iedere kandidaat-havenarbeider automatisch wordt uitgesloten vanuit eender welke functie aan de haven omwille van zijn ziekte, diabetes mellitus type 1. De feiten deden zich voor in de haven van Antwerpen. De wet van 8 juni 1982 betreffende de havenarbeid maakt havenarbeid enkel mogelijk voor erkende havenarbeiders. Een van de voorwaarden daarbij is dat men medisch geschikt moet zijn voor havenarbeid. Net daar knelde het schoentje in de voorliggende zaak. Een vrouw, die haar droom wenste waar te maken en in de haven van Antwerpen wilde werken, werd door de arbeidsgeneesheer medisch ongeschikt verklaard voor eender welke functie aan de haven, aangezien ze lijdt aan diabetes mellitus type 1, de insulineafhankelijke vorm van diabetes. Reden hiervoor was dat de medische criteria die werden gehanteerd uitgingen van een medische geschiktheid voor eender welke functie aan de haven. Op grond van de Antidiscriminatiewet vorderde zij een forfaitaire schadevergoeding van 6 maanden brutoloon en daarnaast om de medische criteria, die de arbeidsgeneesheer gebruikt om tot zijn beslissing te komen, evenals de beslissing van medische ongeschiktheid zelf, (absoluut) nietig te verklaren. In casu werd niet betwist dat de betrokken mevrouw medisch ongeschikt werd verklaard omwille van haar diabetes mellitus type 1. Het Arbeidshof oordeelde – in tegenstelling tot de arbeidsrechtbank te Antwerpen in eerste aanleg – dat er sprake was van een directe discriminatie op grond van “handicap”. In zijn arrest van 11 april 2013 (HvJ 11 april 2013, zaak C-335/11) verfijnde het Hof van Justitie de rechtspraak aangaande het begrip “handicap”, voortkomend uit het arrest Chacon Navas van 2006. In het licht van deze nieuwe interpretatie bevestigt het Arbeidshof dat de gezondheidstoestand als gevolg van de diabetes mellitus type 1, langdurig is en betrokkene belet om volledig, daadwerkelijk en op voet van gelijkheid met andere werknemers aan het beroepsleven deel te nemen. Diabetes mellitus type 1 dient dan ook als een handicap te worden beschouwd in de zin van de Antidiscriminatiewet, wat gevolgen heeft op het vlak van de handhaving van de antidiscriminatiewet. De directe discriminatie op grond van handicap kan in de haven niet gerechtvaardigd worden op grond van een wezenlijke of bepalende beroepsvereiste. Hoewel er een legitiem doel wordt nagestreefd (namelijk arbeidsveiligheid), is er niet voldaan aan de proportionaliteitstoets. Het medisch onderzoek met het oog op de tewerkstelling moet functiespecifiek geschieden rekening houdende met de concrete taken die er uitgevoerd moeten worden. In casu werd geen functiespecifiek onderzoek gevoerd, wat strijdig is met de Antidiscriminatiewet. Op grond van artikel 15 van de Antidiscriminatiewet is het Arbeidshof dan ook van oordeel dat de medische criteria, alsook de uiteindelijke beslissing die door de arbeidsgeneesheer werd genomen, nietig is. Ook de gevraagde schadevergoeding van 6 maanden brutoloon werd door het Arbeidshof toegekend. Dit arrest van het Arbeidshof is belangrijk. Niet alleen wordt het nogmaals duidelijk dat discriminatie bij de toegang tot de arbeid meer en meer gesanctioneerd wordt, maar ook is deze rechtspraak van belang voor iedere persoon die lijdt aan diabetes mellitus type 1. Diabetes mellitus type 1 mag niet zonder meer een obstakel vormen in de zoektocht naar een job, zowel aan de haven, als daarbuiten. Uiteraard is arbeidsveiligheid eveneens een uiterst belangrijke factor, reden waarom bij medische evaluaties, die nodig zijn bij bepaalde functies, rekening moet worden gehouden met de specifieke functie waarvoor gesolliciteerd wordt en de specifieke gezondheidstoestand van de kandidaat. Voor de circa 30.000 personen in België die aan diabetes mellitus type 1 lijden, is dit dan ook een zeer belangrijke uitspraak. Daarnaast heeft deze uitspraak ook een mogelijk belang voor andere ziekten en/of lichamelijke beperkingen die onder de noemer van het begrip handicap kunnen worden gebracht en die voor de betrokkene op langdurige wijze belet om volledig en daadwerkelijk en op voet van gelijkheid met andere werknemers aan het beroepsleven deel te nemen. Goed nieuws is dat er enkele jaren geleden verandering is gekomen in de haven van Antwerpen. Aan de haven van Antwerpen wordt nu sedert enkele jaren op een andere manier een medische beoordeling doorgevoerd, dit, mede door toedoen van de gevormde principerechtspraak in beide voormelde zaken. Naar de inhoud van het arrest: Arbeidshof Antwerpen 16 oktober 2017, AR 2016/AA/528
